Soundbary z Dolby Atmos i nie tylko

Soundbary na dobre rozgościły się w naszych domach. Rosnąca popularność tych urządzeń to wynik kilku czynników. Przede wszystkim soundbar to dziś już nie tylko dodatek do telewizora, ale też sprzęt, który z powodzeniem może zastąpić inne urządzenia audio. Także jakość brzmienia, jaką oferują soundbary, dla wielu może być pozytywnym zaskoczeniem.

Dużą zaletą soundbarów jest ponadto łatwość ich podłączenia i konfiguracji. Wiele z nich można połączyć zarówno z telewizorem, jak i urządzeniami mobilnymi bezprzewodowo. Idąc dalej, po wstępnej konfiguracji soundbarem można sterować za pomocą pilota, który jest w zestawie z telewizorem, a niekiedy nawet obsługiwać smartfonem z zainstalowaną odpowiednią aplikacją. To kolejne ułatwienie dla osób, którzy cenią sobie komfort, łatwość i swobodę korzystania z urządzenia. Soundbary odtwarzają często dźwięk stereofoniczny, ale mogą również umożliwiać odtwarzanie audio w zaawansowanych systemach dźwięku, np. Dolby Atmos czy DTS:X. Często wykorzystują również rozmaite rozwiązania techniczne i tryby przetwarzania zwiększające przestrzenność odtwarzanego dźwięku. Wszystko po to, by użytkownik czy też słuchacz mógł poczuć się niemal jak w centrum wydarzeń, w centrum filmowej akcji. Pamiętajmy jednak, że nawet skomplikowana konstrukcja listwy soundbarowej i najbardziej skomplikowane algorytmy cyfrowego przetwarzania sygnału na nic się zdadzą, jeżeli nie będziemy mieli zapewnionych odpowiednich warunków odsłuchowych i odpowiedniej akustyki pomieszczenia odsłuchowego. Należy tu zwrócić uwagę na dwa zjawiska – pochłanianie fali dźwiękowej i jej rozpraszanie. Słuchacz odbiera bowiem nie tylko dźwięk bezpośredni, generowany przez soundbar, ale również dźwięk pogłosowy, odbity m.in. od ścian, sufitów i elementów wystroju wnętrza, co zwłaszcza w takim systemie jak Dolby Atmos ma olbrzymie znaczenie.

Modele aktywne i pasywne

Wśród dostępnych na rynku modeli możemy wyróżnić soundbary aktywne i pasywne. Pierwsze z nich mają wbudowany wzmacniacz i stanowią samodzielne urządzenia. Oprócz tego mają one zaimplementowane odpowiednie procesory dźwięku (najczęściej firm Dolby, DTS i ewentualnie autorskie rozwiązania zwiększające przestrzenność odtwarzanego dźwięku), jak również złącza audio-wideo. Modele aktywne wykorzystują zwykle wzmacniacze klasy D o dużej sprawności i niewielkich zniekształceniach harmonicznych. Modele pasywne są niczym klasyczne kolumny głośnikowe – do poprawnego działania wymagają podłączenia do zewnętrznego wzmacniacza lub amplitunera wielokanałowego. Soundbar pasywny jest więc tylko odtwarzaczem sygnału audio, wszelkie przetwarzanie i dekodowanie odbywa się np. w amplitunerze, od którego będzie zależało, jakie formaty i dekodery dźwięku obsłuży taki zestaw.

Płaskie systemy audio pod telewizor

Na popularności zyskują, oprócz soundbarów i speakerbarów, płaskie systemy audio, które również doskonale sprawdzą się w połączeniu z telewizorem. Tego typu konstrukcje są najczęściej aktywne, a więc można je podłączyć bezpośrednio do odbiornika telewizyjnego. Obudowy tych płaskich systemów audio są wytrzymałe do tego stopnia, że można na nich stawiać zamocowany w fabrycznej podstawie telewizor, bez obawy o ich uszkodzenie. Płaskie systemy audio, podobnie jak soundbary, są wyposażone w dekodery dźwięku przestrzennego i różnorodne złącza, dzięki którym mogą współpracować z zewnętrznymi urządzeniami audio-wideo.

Modele z subwooferem w zestawie

W zestawie z listwą soundbarową może znajdować się subwoofer. Przyda się on zwłaszcza w pomieszczeniach o większej kubaturze, w których poziom niskich tonów odtwarzanych wyłącznie przez listwę soundbarową mógłby być niewystarczający Subwoofer dołączony do zestawu może być przewodowy lub bezprzewodowy. Bezprzewodowe konstrukcje subwooferów zapewniają większy komfort użytkowania i wygodę przy ustawianiu w pomieszczeniu. Użytkownik nie jest wówczas ograniczony długością zastosowanego okablowania. Subwoofer, podobnie jak soundbar, może być aktywny lub pasywny. Pasywne mogą być modele znajdujące się w zestawie z listwą soundbarową, która ma wbudowany wzmacniacz. Znacznie popularniejsza jest jednak aktywna odmiana subwoofera. Niektóre modele listew soundbarowych, mimo że nie mają subwoofera w zestawie, mogą być wyposażone w złącze Pre out, które pozwala na opcjonalne podłączenie zewnętrznego subwoofera aktywnego dowolnego producenta.

Soundbary aktywne wyposażane są w różnego rodzaju złącza cyfrowe i analogowe, dzięki którym tego typu urządzenia mogą odtwarzać dźwięk z wielu różnorodnych źródeł.

Złącza dostępne w soundbarach

Zależnie od tego, czy soundbar jest aktywny czy pasywny, ma inne złącza na tylnym panelu urządzenia. Modele pasywne mają jedynie terminale głośnikowe. Są one najczęściej zakręcane. Soundbar pasywny może mieć nawet 5 par takich terminali. W soundbarach aktywnych terminale głośnikowe są często zaciskowe. Modele aktywne mogą mieć ponadto różnorodne złącza wejściowe audio – zarówno cyfrowe (optyczne i koaksjalne), jak i analogowe (jack i cinch). Zaawansowane modele mogą mieć nawet gramofonowe wejście audio (2 × RCA), a także wyjście na zewnętrzny subwoofer aktywny. Dostępne może być też wyjście analogowe audio, np. na zewnętrzny wzmacniacz. Jednym z podstawowych złączy dostępnych obecnie w niemal każdym soundbarze aktywnym jest HDMI – wejściowe (przynajmniej jedno) i wyjściowe. Wyjście HDMI może być wyposażone w tzw. zwrotny kanał audio (ARC), dzięki któremu nie ma konieczności stosowania dodatkowego połączenia kablowego do przesyłania dźwięku z telewizora do soundbara. Soundbar może wykorzystywać funkcję CEC (Consumer Electronic Control), która umożliwia obsługę za pomocą jednego pilota dwóch urządzeń połączonych kablem HDMI (np. soundbara i odbiornika telewizyjnego). Soundbary aktywne mogą być też wyposażone w złącze USB, a nawet czytnik kart pamięci, co pozwala na odtwarzanie plików audio z przenośnych pamięci flash.

W modelach HW-Q70R i HW-Q60R firmy Samsung zastosowano technikę Acoustic Beam. Opiera się ona na wykorzystaniu dodatkowych, niewielkich otworów umieszczonych na obudowie soundbara, które wzmacniają efekt dźwięku przestrzennego.

Dźwięk przestrzenny z soundbara

Soundbar aktywny, mimo że jest to zwarta, jednokolumnowa konstrukcja, jest w stanie obsługiwać różnorodne dekodery dźwięku przestrzennego, podobnie jak ma to miejsce w wypadku zestawów kina domowego. Wrażenie przestrzenności może być wytwarzane dzięki odpowiednio dużej liczbie głośników w listwie soundbarowej i odpowiedniemu ich rozstawieniu. Do zwiększenia wrażenia efektu surround wykorzystuje się różnorodne algorytmy i cyfrowe przetwarzanie sygnałów. Mogą one sprawić, że nawet sygnał audio, który w oryginale jest stereofoniczny, będzie przetworzony na wielokanałowy. W generowaniu dźwięku przestrzennego niezwykle pomocne są wszelkie odbicia fal dźwiękowych od ścian i sufitu pomieszczenia, co sprawia, że do użytkownika dociera nie tylko dźwięk bezpośredni generowany przez przetworniki elektroakustyczne soundbara, ale i dźwięk odbity (a więc nieco opóźniony w stosunku do bezpośredniego). Producenci soundbarów stosują rozmaite autorskie rozwiązania techniczne, które odpowiadają za wytwarzanie realistycznego dźwięku przestrzennego z wykorzystaniem listwy soundbarowej, np. DOVS (Digitally Optimized Virtual Surround, stosowany w soundbarach firmy Boston Acoustics), SDA Surround (Stereo Dimensional Array Surround, system opracowany przez inżynierów firmy Polk).

Funkcjonalny soundbar

Soundbar nie musi służyć wyłącznie do odtwarzania dźwięku z telewizora. Doskonałym tego przykładem jest model Sonata 1 marki TechniSat, który oprócz tego może odbierać telewizję z satelity, kablówki lub anteny przez potrójny TwinTuner. Programy telewizyjne można też nagrywać na wymiennym dysku twardym, urządzeniu pamięci masowej USB, pamięci sieciowej (NAS) lub karcie SD. Dodatkowe źródło domowej rozrywki zapewnia zintegrowany moduł cyfrowego radioodbiornika DAB+ i radia internetowego. Warto pamiętać także o rozbudowanych funkcjach internetowych i strumieniowych (w sieci domowej lub przez Bluetooth). Wszystko to można zdalnie obsługiwać za pośrednictwem aplikacji. Model Sonata 1 to nie tylko różnorodność funkcji, ale również wyjątkowe wzornictwo, za które urządzenie to zostało nagrodzone przez międzynarodowe jury plebiscytu „Red Dot Design”. Wydłużony kształt Sonaty 1 podąża za liniami najnowszych telewizorów i naturalnie wpisuje się we współczesną stylistykę. Miękkie krawędzie i płynna konstrukcja zapewniają urządzeniu wizualną lekkość, mimo że waży ono 6 kg. Wrażenie kształtu przypominającego falę wzmacnia nieco przesunięty do wewnątrz wyświetlacz. Obudowa jest wykonana z solidnego, anodowanego aluminium o grubości 4,5 mm i drobno perforowanej kratki głośnikowej. Tę niepowtarzalną grę form i materiałów podkreśla szlachetna, srebrna rama, w którą Sonata 1 została oprawiona.

Soundbary z Dolby Atmos

System Dolby Atmos został wprowadzony w 2012 r., jednak początkowo wykorzystywany był jedynie w profesjonalnych salach kinowych. Został jednak dobrze przyjęty przez specjalistów z branży audio-wideo i obecnie zaczyna pojawiać się również w urządzeniach do kina domowego, a także w soundbarach. System D olby A tmos d ostarcza w yjątkowych wrażeń dźwiękowych i wzbogaca przestrzeń odtwarzanego sygnału audio o dodatkowy wymiar. W dużym uproszczeniu, ścieżki dźwiękowe w systemie Dolby Atmos powstają przez dodanie do tradycyjnej ścieżki wielokanałowej 5.1 trzeciego wymiaru – wysokości dźwięku (w sensie przestrzennym). W rezultacie otrzymujemy realistyczny, wielokanałowy dźwięk filmowy. System Dolby Atmos wykorzystuje więc dwie warstwy zapisu dźwięku. Pierwsza to warstwa tradycyjna, jak w klasycznym układzie kina domowego, np. 5.1. Drugą warstwą są właśnie dźwięki charakterystyczne dla systemu Dolby Atmos. Warstwa ta uwzględnia lokalizację i sposób przemieszczania się poszczególnych źródeł sygnału audio w trójwymiarowej przestrzeni zależnie od akcji widocznej na ekranie. Podczas odtwarzania sygnału audio system Atmos łączy wszystkie ścieżki (z obydwu warstw) w czasie rzeczywistym, tworząc wrażenie, że każdy dźwięk pochodzi z miejsca, które zostało wyznaczone wcześniej na etapie realizacji dźwięku. Wszystko odbywa się w sposób dostosowany do konkretnej konfiguracji i liczby głośników w danej sali kinowej. System Dolby Atmos doskonale sprawdzi się podczas odtwarzania odgłosów np. przelatującego nad głową helikoptera czy padającego deszczu, a więc wszędzie tam, gdzie różnorodne dźwięki przemieszczają się w przestrzeni i dochodzą głównie z góry. Soundbary kompatybilne z Dolby Atmos do odtwarzania dźwięku w tym systemie surround wykorzystują nie tylko odpowiednie dekodowanie sygnału audio, ale też specyficzne rozstawienie przetworników w listwie soundbarowej. Nie ma tutaj jednak dodatkowych głośników instalowanych w suficie. Ich funkcję pełnią głośniki listwy soundbarowej skierowane ku górze i wytwarzające dźwięk, który ma trafiać do słuchacza dopiero po odbiciu od sufitu.

Dolby Atmos i bezprzewodowy subwoofer

W komplecie z soundbarem może znajdować się subwoofer bezprzewodowy, co znacznie ułatwia jego rozstawienie w pomieszczeniu odsłuchowym. Przykładem modelu z bezprzewodowym głośnikiem niskotonowym w komplecie, a tego zestawem obsługującym system Dolby Atmos w konfiguracji 5.1.2-kanałowej jest model HT-SBW800 marki Sharp. Oprócz tego urządzenie jest kompatybilne również z takimi systemami dźwięku jak Dolby True HD, Dolby Digital i Dolby Digital Plus. Soundbar obsługuje standard Bluetooth, dzięki któremu możemy odtwarzać strumieniowo muzykę z urządzeń mobilnych. Na tylnym panelu dostępne są dwa wejścia i jedno wyjście HDMI (ze zwrotnym kanałem audio), a także cyfrowe złącza optyczne i koaksjalne oraz analogowe wejście jack 3,5 mm. Urządzenie jest przystosowane do przetwarzania treści w jakości 4K Ultra HD. Całkowita maksymalna moc wyjściowa zestawu wynosi 760 W. Dopasowanie brzmienia modelu HT-SBW800 do preferencji użytkownika umożliwia korektor dźwięku z zaprogramowanymi kilkoma różnymi ustawieniami. Listwę soundbarową można ustawić pod telewizorem lub zamontować na ścianie.

Montaż i ustawienie soundbara

Listwę soundbarową można ustawić bezpośrednio na szafce RTV tuż pod telewizorem zamontowanym w fabrycznej podstawie lub zamontować ją nad lub pod odbiornikiem telewizyjnym zawieszonym na ścianie. Zwykle wymaga to zastosowania odpowiedniego uchwytu. W niektórych modelach uchwyt może być zawarty w zestawie, a do niektórych dostępny jest jako dodatkowe akcesorium. Listwa soundbarowa ma też często otwory z tyłu obudowy, umożliwiające jej instalację na ścianie, np. z wykorzystaniem popularnych kołków rozporowych.

Odpowiedni dobór i ukierunkowanie przetworników elektroakustycznych w listwie soundbarowej ma duże znaczenie zarówno dla brzmienia, jak i przestrzenności odtwarzanego dźwięku.

Soundbar w systemie multiroom

Soundbary mogą stanowić jeden z elementów systemu multiroom. Tego typu rozwiązanie oferują m.in. tacy producenci sprzętu audio jak Sonos (model Playbar), Polk Audio (model Omni SB1), Denon (model Heos Cinema HS2) czy Definitive Technology (model W Studio). Są to modele aktywne, ale jednocześnie mają one możliwość współpracy z innymi urządzeniami w bezprzewodowym multiroomie danego producenta. Każdy ze wspomnianych przed chwilą producentów oferuje jednak w swoim systemie multiroom również specjalne adaptery, z wykorzystaniem których do multiroomu możemy dołączyć praktycznie każdy przewodowy system audio, w tym również soundbar.

Wykorzystanie głośników bezprzewodowych we współpracy z soundbarem pozwala w wygodny sposób stworzyć zestaw kina domowego i cieszyć się wielokanałowym dźwiękiem.

Wzornictwo soundbarów

W soundbarach producenci i projektanci mają olbrzymie pole do popisu także pod względem wzorniczym. Istotny jest m.in. materiał, z którego wykonuje się obudowę. Ważne są m.in. jej grubość oraz odpowiednie połączenie i usztywnienie zastosowanych w niej elementów, aby nie powstawały niepożądane rezonanse. W tańszych modelach na obudowę wykorzystuje się tworzywa sztuczne, w droższych konstrukcjach jest to najczęściej dobrej jakości aluminium. W soundbarach rzadziej niż w klasycznych kolumnach głośnikowych wykorzystuje się natomiast obudowy z płyt MDF (medium-denstity fibreboard). Jednym z powodów tego jest z pewnością chęć osiągnięcia przez projektantów jak najmniejszej gabarytowo konstrukcji, jednocześnie dopasowanej stylistycznie do obecnie produkowanych odbiorników telewizyjnych.