Baterie i akumulatory w świetle rozporządzenia Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) [promocja]

Unia Europejska opracowała zharmonizowane ramy regulacyjne na potrzeby postępowania z wprowadzanymi na teren Unii bateriami w całym cyklu ich życia. Podstawą tych ram jest rozporządzenie Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) 2023/1542 w sprawie baterii i zużytych baterii, zmieniające dyrektywę 2008/98/ WE i rozporządzenie (UE) 2019/1020 oraz uchylające dyrektywę 2006/66/WE.

Rozporządzenie unijne obowiązuje wprost i bezpośrednio. Ma również pierwszeństwo stosowania. Rozporządzenie 2023/1542, pomimo że obowiązuje wprost (stosowane jest w krajach członkowskich UE bez konieczności przeniesienia do prawa krajowego), jednak wymaga dostosowania przepisów krajowych do tych nowych regulacji. Dlatego teraz trudno jest jednoznacznie określić wszystkie obowiązki jakie będą nałożone na producentów, wprowadzających czy dystrybutorów baterii.

Rozporządzenie jest aktem „żywym”

Większość przepisów obowiązuje od 18 lutego 2024 r., jednak wybrane regulacje stosuje się zgodnie z poniższymi zasadami:

• art. 17, z wyjątkiem art. 17 ust. 2 dotyczących śladu węglowego i zawartości metali z recyklingu oraz rozdział VI, stosuje się od 18 sierpnia 2024 r.;
• rozdział VIII dot. gospodarowania zużytymi bateriami stosuje się od 18 sierpnia 2025 r.;
• art. 11 o obowiązku umożliwienia wymiany baterii LMT stosuje się od 18 lutego 2027 r.
• Jednocześnie dyrektywa 2006/66/WE traci moc ze skutkiem od 18 sierpnia 2025 r.

Rozporządzenie jest aktem „żywym” i w założeniu uwzględnia rozwój sytuacji rynkowej oraz postęp naukowo-techniczny. Jednocześnie nie daje możliwości wpisania w kalendarz precyzyjnej daty wejścia w życie poszczególnych obowiązków. W wielu miejscach są np. takie zapisy:

Od 18 sierpnia 2028 r. lub po 24 miesiącach od daty wejścia w życie aktu delegowanego, o którym mowa w ust. 2, w zależności od tego, która z tych dat jest późniejsza, baterie przenośne ogólnego stosowania, z wyłączeniem ogniw guzikowych, osiągają minimalne wartości parametrów wydajności elektrochemicznej i trwałości określone w załączniku III, ustanowione w aktach delegowanych przyjętych zgodnie z ust. 2. Przed przyjęciem aktu delegowanego Komisja konsultuje się z ekspertami wyznaczonymi przez każde państwo członkowskie zgodnie z zasadami ustanowionymi w porozumieniu międzyinstytucjonalnym z 13 kwietnia 2016 r. w sprawie lepszego stanowienia prawa.

Fot. Pixabay

Przestajemy używać określenia „akumulator”. Stosujemy
określenia moduł, zestaw baterii nadających się lub
nienadających się do powtórnego naładowania.

Mają zastosowanie najbardziej rygorystyczne wymogi

Ustanawia się wymogi w zakresie zrównoważonego rozwoju, bezpieczeństwa, etykietowania i oznaczania oraz wymogi informacyjne, których spełnienie umożliwia wprowadzenie do obrotu lub oddanie do użytku baterii na obszarze Unii. Ustanawia się w nim również minimalne wymogi w zakresie rozszerzonej odpowiedzialności producenta, zbierania i przetwarzania zużytych baterii oraz w zakresie sprawozdawczości.

Jednym z najistotniejszych zapisów rozporządzenia 2023/1542 jest ten: W przypadkach, gdy można uznać, że wprowadzane do obrotu baterie mogą należeć do więcej niż jednej kategorii, uznaje się, że należą do kategorii, do której mają zastosowanie najbardziej rygorystyczne wymogi. Klasyfikację na baterie przenośne, przemysłowe i samochodowe (dyrektywa 2006/66/WE) rozszerzono, aby w większym stopniu odzwierciedlić nowe trendy i rozwój gospodarki. Wprowadzono nowy podział na kategorie baterii:

• przenośne,
• przemysłowe,
• do lekkich środków transportu – baterie LMT,
• rozruchowe, oświetleniowe i zapłonowe – baterie SLI,
• do pojazdów elektrycznych.

Przestajemy używać określenia „akumulator”. Stosujemy określenia moduł, zestaw baterii nadających się lub nienadających się do powtórnego naładowania. KE uwzględnia kwestię potencjalnego stopniowego wycofywania z użycia baterii nienadających się do powtórnego naładowania. Wprowadzenie do obrotu ma miejsce, gdy bateria została po raz pierwszy udostępniona na rynku unijnym, dostarczona przez wytwórcę lub importera do celów dystrybucji, konsumpcji lub wykorzystania w ramach działalności handlowej, za opłatą lub nieodpłatnie. Używane baterie przywiezione z państwa trzeciego (spoza UE) zostają wprowadzone do obrotu w momencie, w którym po raz pierwszy znalazły się na terytorium UE.

Baterie wprowadzone do zasobów w Unii przez dystrybutorów przed datą rozpoczęcia stosowania odpowiednich wymogów nie muszą spełniać wymogów niniejszego rozporządzenia.

Od 18 sierpnia 2024 r. obowiązują m.in.:

• do baterii przemysłowych nadających się do powtórnego naładowania o pojemności powyżej 2 kWh, baterii LMT i baterii do pojazdów elektrycznych dołącza się dokument informujący o wartościach parametrów wydajności elektrochemicznej i trwałości określonych w załączniku IV część A;
• ograniczenia dotyczące substancji niebezpiecznych, takich jak rtęć, kadm, ołów – baterie przenośne nie mogą zawierać wagowo powyżej 0,01 proc. ołowiu (wyrażonego jako ołów metaliczny), bez względu na to, czy są wbudowane do urządzeń;
• procedura oceny zgodności, z wyjątkiem oceny zgodności w zakresie śladu węglowego i zawartości metali z recyklingu, którą stosuje się po 12 miesiącach od daty publikacji wykazu jednostek notyfikowanych i ich numerów;
• deklaracja zgodności powinna być zgodna z załącznikiem IX rozporządzenia oraz zawierać elementy wyszczególnione w odpowiednich modułach z załącznika VIII, w zależności, czy jest to produkcja seryjna, czy baterie niewytwarzane seryjnie;
• w przypadku, gdy odpowiednia procedura oceny zgodności wykazała, że bateria spełnia mające zastosowanie wymogi, wytwórca umieszcza oznakowanie CE.

Na stronach UE w wyszukiwarce jednostek notyfikujących dla realizacji rozporządzenia 2023/1542 nie ma wskazanej żadnej jednostki notyfikującej.

Podstawowym aktem dotyczącym wprowadzania produktów na rynek UE jest rozporządzenie (UE) 2019/1020 z 20 czerwca 2019 r. w sprawie nadzoru rynku i zgodności produktów oraz zmieniające dyrektywę 2004/42/WE oraz rozporządzenia (WE) nr 765/2008 i (UE) nr 305/2011 odnoszące się do warunków wprowadzania produktów do obrotu.

W zakresie bezpieczeństwa produktów wydano rozporządzenie 2023/988, zmieniające rozporządzenie (UE) nr 1025/2012 i dyrektywę (UE) 2020/1828 oraz uchylające dyrektywę 2001/95/WE i 87/357/ EWG. Niniejsze rozporządzenie stosuje się od 13 grudnia 2024 r.  

Ślad węglowy

Zadeklarowany ślad węglowy i wynikająca z niego klasyfikacja do klasy efektywności pod względem śladu węglowego zostaną obliczone zgodnie z metodyką określoną w aktach delegowanych przyjętych przez Komisję do 18 lutego 2025 r. Obecnie w konsultacjach społecznych są wytyczne dla baterii samochodowych. Ślad węglowy i klasa wydajności ściśle będą się wiązać z raportowaniem ESG i założonymi celami, które firmy zobligowane do raportowania będą musiały lub chciały osiągnąć. Ważnymi elementami będą etykiety, kody QR, paszporty baterii w kolejnych publikacjach.

Beata Bartosiak Koordynator Działu Doradztwa Środowiskowego