Domowe oczyszczacze powietrza

Sezon grzewczy to okres, kiedy najczęściej myślimy o zakupie oczyszczacza powietrza, jednak w praktyce jest to urządzenie przydatne przez cały rok. Alergikom pomaga w czasie pylenia, a w domach z małymi dziećmi stale powinniśmy dbać o jakość powietrza. (Fot. Sharp)

Współczesne oczyszczacze różnią się między sobą funkcjami i sposobem filtracji powietrza, usuwającym różnego rodzaju zanieczyszczenia: pyły, alergeny, zapachy, gazy, bakterie, wirusy i pleśń. Coraz częściej są wyposażone w nawilżacz powietrza czy osuszacz. Przyjmują też atrakcyjne formy wzornicze. W zależności od zaawansowania modelu znaleźć w nich można różne rozwiązania i funkcje dodatkowe. Ich konstrukcja jest uzależniona od zalecanej powierzchni i kubatury pomieszczenia. Domowy oczyszczacz powietrza to urządzenie o niewielkich rozmiarach, które można postawić w dogodnym miejscu. Oczyszczacze są mobilne, często mają uchwyt do przenoszenia i kółka transportowe. Nie wymagają żadnych dodatkowych instalacji i mogą działać wszędzie tam, gdzie jest możliwe podłączenie do gniazdka elektrycznego. Najmniejsze są stawiane na biurku, większe na podłodze.

Rodzaje oczyszczaczy powietrza

Klasyfikacja dostępnych na rynku urządzeń pozwala wyróżnić przede wszystkim trzy rodzaje oczyszczaczy powietrza. Są to modele standardowe, wyposażone w wydajny system filtracji, oparty zazwyczaj na filtrach: wstępnym, HEPA i węglowym, a także oczyszczacze z funkcją nawilżacza, które dbają także o utrzymanie prawidłowej wilgotności w pomieszczeniu, oraz oczyszczacze z funkcją osuszania powietrza. Które z nich są lepszym wyborem? Standardowe oczyszczacze są przede wszystkim bardziej przystępne cenowo, a radzą sobie bardzo dobrze z usuwaniem szkodliwych związków gromadzących się w powietrzu. Jeśli dysponujemy więc tradycyjnym nawilżaczem, możemy zdecydować się na standardowy oczyszczacz. Sprawdzi się on także wtedy, gdy w pomieszczeniu nie ma problemów z utrzymaniem odpowiedniej wilgotności (np. w salonie z kuchnią) i zależy nam przede wszystkim na dużej wydajności powierzchniowej.

Oczyszczacz powietrza z nawilżaczem będzie bardzo dobrym wyborem np. do sypialni czy pokoju dziecięcego lub innych pomieszczeń, w których za pomocą jednego urządzenia chcemy kompleksowo zadbać o jakość powietrza. Zbiornik na wodę ma filtr dyskowy wodny, którego nasączona wkładka filtracyjna (parowanie ewaporacyjne) oczyszcza wstępnie powietrze, a wentylator rozprowadza nawilżone powietrze po pomieszczeniu.

W mieszkaniach, w których jest problem z nadmiarem wilgoci, przydatny będzie oczyszczacz z funkcją osuszania. Funkcja ta usunie nadmiar wilgoci z pokoju lub łazienki do poziomu określonego przez użytkownika, a oczyszczacz powietrza zlikwiduje zarodniki pleśni, grzybów, także alergeny, baterie i wirusy dzięki trzystopniowej filtracji powietrza.

BELDRAY EH3348; CONCEPT CA1010 Perfect Air; AMICA APM 3011

Parametry oczyszczaczy – wydajność

W oczyszczaczach warto przeanalizować parametry techniczne, aby na ich podstawie wybrać najlepsze urządzenie do danego zastosowania. Kupujący informacje na temat danych technicznych oczyszczaczy mogą znaleźć w firmowych katalogach i instrukcjach, a najszybciej na stronach WWW producentów.

Wydajność efektywną oczyszczania poszczególnych modeli porównać można za pomocą przyjętego w tym celu wskaźnika CADR, opracowanego przez niezależne Stowarzyszenie Producentów Sprzętu Gospodarstwa Domowego – Association of Home Appliance Manufacturers (AHAM). Rozwinięcie skrótu (Clean Air Delivery Rate) oznacza w wolnym tłumaczeniu zdolność rozprowadzania czystego powietrza. Każdego dnia człowiek wdycha i wdycha powietrze ok. 20 tys. razy i wydala ok. 0,5 kg dwutlenku węgla. Przyjmuje się, że aby powietrze było wolne od zanieczyszczeń i nadmiaru dwutlenku węgla, powinno być w danym pomieszczeniu przefiltrowane w całości cztery razy w ciągu godziny. Z tego właśnie powodu wydajność urządzenia jest podstawową kwestią, na którą należy zwrócić uwagę przy zakupie. Przy określaniu współczynnika CADR uwzględnia się powierzchnię pomieszczenia i objętość czystego powietrza wytwarzanego na minutę [m3/h]. Ocenie podlega usuwanie kurzu, pyłków i dymu. Im wyższy wskaźnik CADR, tym lepszy oczyszczacz powietrza. Współczynnik ten uwzględnia szereg różnych parametrów ważnych w oczyszczaczu, m.in. ile powietrza przepływa oraz jak dobrze jest ono oczyszczane przez filtry. Trzeba pamiętać, że producenci podawać mogą na opakowaniach swoich urządzeń jedynie wydajność nominalną, która nie pokazuje, ile powietrza faktycznie oczyszcza dane urządzenie. Właściwą wartością jest wydajność efektywna, czyli CADR. CADR jest zawsze mniejszy od wydajności nominalnej.

Jeżeli nie jest podawany wskaźnik CADR, należy się kierować wydajnością nominalną lub maksymalną. Nie oznacza ona oczywiście skuteczności, a pokazuje, ile powietrza przepływa przez oczyszczacz w ciągu określonego czasu. Jest to określana w m3 ilości powietrza oczyszczanego przez urządzenie w ciągu godziny. Im większa, tym szybciej powietrze zostanie oczyszczone.

Warto zwrócić uwagę na wzornictwo urządzenia. Nowoczesny oczyszczacz powietrza może być praktyczny i prezentować się stylowo. (Fot. Stadler Form)

Parametry użytkowe

Przed zakupem urządzenia warto zwrócić uwagę na jego parametry użytkowe. Ich znajomość pomoże w doborze sprzętu do pomieszczenia czy zastosowań. Dla użytkownika bardzo ważnym parametrem jest poziom głośności wytwarzanej przez oczyszczacz, który decyduje o komforcie użytkowania. Głośność jest określona poziomem mocy akustycznej (ang. sound power level) w jednostce dB(A). Przy pomiarze wykorzystuje się częstotliwościową charakterystykę korekcyjną (A), która optymalizuje pomiar ze względu na charakterystykę słuchu człowieka. Zgodnie z normą PN-87B-02151/02 poziom głośności docierającej do ucha nie powinien przekraczać 30 dB(A) w ciągu nocy i 40 dB(A) w ciągu dnia. Hałas jest wytwarzany przede wszystkim przez wentylatory. Wartości mogą się zmieniać w zależności od szybkości obrotów wentylatora. Wartość optymalna w ciągu dnia powinna być mniejsza niż 35 dB(A). Najmniejsza jest, gdy urządzenie pracuje w trybie snu czy nocnym – wtedy wynosi 17 – 19 dB(A) w najlepszych urządzeniach.

W specyfikacji producent określa także rozmiar pomieszczenia, w jakim powinno być użytkowane urządzenie, żeby pracowało w optymalnych warunkach. Prezentowane są zalecana powierzchnia [m2] lub kubatura pokoju [m3], dla których zagwarantowane jest skuteczne oczyszczanie przy danej wydajności urządzenia. Im większa wydajność, tym większy pokój można oczyścić.

Pobór mocy [W] jest podawany dla wartości maksymalnej lub zakresu mocy. Różnice wynikają z poboru mocy przez silnik wentylatora. Pobierana moc zwiększa się wraz z większą wydajnością w różnych trybach. W oczyszczaczach typowy zakres mocy to 50 – 100 W, są one więc dosyć oszczędnymi urządzeniami pod względem zużycia energii elektrycznej. Nie zapomnijmy także zwrócić uwagi na wymiary urządzenia oraz masę. Oczyszczacze o dużej wydajności będą większe. Zajmą więcej miejsca w pomieszczeniu, a ich ewentualne przenoszenie będzie utrudnione.

W oczyszczaczach z funkcją nawilżacza wydajność nawilżania podaje się w litrach na godzinę [l/h] lub na dobę. Jest to wskaźnik informujący, jaką ilość wody jest w stanie dany nawilżacz odparować do powietrza. Im większa jest powierzchnia pokoju, w którym chcemy zastosować nawilżacz, tym większa powinna być jego wydajność. Najwydajniej pracują nawilżacze parowe. Oczywiście warto zwrócić uwagę na pojemność zbiornika – od jego wielkości zależeć będzie, jak często będziemy dolewać wodę.

SHARP UA-HG30E-B; RAVANSON AP-30; HAUS & LUFT HL-OP-10

Skuteczność filtracji

Wskaźnikiem informującym o skuteczności systemu oczyszczania jest retencja filtrów, prezentowana procentowo. Parametr ten prezentuje, jaki procent zanieczyszczeń mechanicznych jest zatrzymywany w filtrze w czasie przepływu powietrza. Filtry HEPA stosowane w oczyszczaczach powietrza mają oznaczenia klasy E10, E11, E12, H13 i H14. Niższa klasa wskazuje na mniejszą zdolność do wychwytywania zanieczyszczeń. W rezultacie urządzenie o słabszym filtrze przy przepływie powietrza równym 100 m3/h może mieć współczynnik WSOP (ang. CADR) na poziomie około 85 m3/h. Najczęściej skuteczność filtrów jest badana przy usuwaniu z powietrza zanieczyszczeń takich jak dym (D), kurz (K) czy pyłki (P). Na przykład retencja filtra E10, niezależnie od wielkości cząstek, wynosi powyżej 85 proc., a filtra H13 powyżej 99,95 proc., HEPA H14 99,995 proc. Optymalnie jest, gdy oczyszczacz pochłania pyłki mniejsze niż 0,3 μm.

STADLER FORM Viktor; ZELMER ZPU5500; SHARP UA-KIL60E-W

Ochrona przed wirusami i bakteriami

Ważne jest, żeby oczyszczacz miał kilka rodzajów filtracji. Podstawowe modele wykorzystują filtrację wieloetapową z zestawami filtrów mechanicznych, zazwyczaj trzech. Należą do nich filtry: wstępny, węglowy oraz HEPA. Filtr wstępny służy do zatrzymywania największych cząstek znajdujących się w powietrzu, a także pyłków, włosów lub sierści. Filtr węglowy usuwa zanieczyszczenia gazowe i nieprzyjemne zapachy. Filtr HEPA zatrzymuje przeszło 99,97 proc. pyłów zawieszonych PM2,5, a nawet mniejszych (0,01 – 0,3 μm) znajdujących się w powietrzu w zależności od klasy filtra. Jest w stanie zneutralizować mikroorganizmy takie jak bakterie czy wirusy. Filtry mogą być oddzielne lub mogą tworzyć jeden moduł, np. HEPA i węglowy.

Według przeprowadzonych przez producentów oczyszczaczy testów drobne aerozole, które zawierają zakaźne wirusy, np. SARS-CoV, MERS-CoV lub SARS-CoV-2/Covid-19 lub wirus grypy, zostają odfiltrowane filtrem HEPA klasy H14 zgodnie z normą EN 1822 ISO. Wyniki testów przeprowadzone przez markę Stadler Form wykazały, że oczyszczacz powietrza Stadler Form Roger big 2 jest w stanie usunąć z powietrza 99,9 proc. aktywnych wirusów SARS-CoV-2, które wywołują Covid-19, oraz skutecznie filtruje 99,9 proc. wirusów grypy.

CONCEPT CA1020 Perfect Air; HAUS & LUFT HL-OP-20/WiFi; BEGOOD BKJ-215

Jonizacja w oczyszczaczach

Kolejnym z rozwiązań ułatwiających neutralizację zanieczyszczeń jest jonizacja. Polega ona na emitowaniu przez urządzenie jonów dodatnich i ujemnych, które skutecznie walczą z wirusami i bakteriami. Do najbardziej zaawansowanych na rynku systemów jonizacji należy Plasmacluster, opracowany przez firmę Sharp. Potwierdziła ona skuteczność działania jonów Plasmacluster na SARS-CoV-2. W wyniku testu z próbką powietrza zawierającego koronawirusa zredukowano o 90 proc. liczbę jego cząsteczek. Zdaniem japońskich naukowców w przypadku infekcji za pomocą aerozoli (mikrokropelek) istnieje niewiele skutecznych środków zaradczych, poza maskami. W tym przypadku wykazano skuteczną inaktywację SARS-CoV-2 w kroplach unoszących się w powietrzu za pomocą systemu Plasmacluster. Można by oczekiwać, że jest ona przydatna do zmniejszenia ryzyka infekcji w zaludnionych pomieszczeniach, w tym w biurach, domach, placówkach medycznych i pojazdach. A więc wybierając oczyszczacz powietrza, warto uwzględnić generator jonów Plasmacluster, który jest w stanie poradzić sobie z różnymi rodzajami wirusów i bakterii.