Narzędzia dla elektryków do różnych prac

Praca z instalacjami elektrycznymi wymaga narzędzi zapewniających bezpieczeństwo. Do najczęściej wykonywanych prac należą: cięcie przewodów, ściąganie izolacji, zaciskanie konektorów, wkręcanie wkrętów i pomiary napięcia.

Przy naprawach urządzeń elektrycznych pierwszą czynnością jest sprawdzenie czy jest napięcie 230 V na przewodach czy w gniazdku. W prosty sposób można to sprawdzić korzystając z próbnika napięcia stykowego lub beztykowego.

WIHA SpeedE II electric (44318); STALCO S-66109

Próbniki napięcia

Wkrętakowe próbniki to proste narzędzia do pomiaru napięcia w gniazdku, na przewodach i urządzeniach elektrycznych. Napięcie pokazywane jest przez zapalenie się neonówki lub LED w górnej części wkrętaka lub przy bardziej zaawansowanych konstrukcjach – na wyświetlaczu LCD, a sam próbnik bardziej przypomina nowoczesny termometr niż klasyczny śrubokręt. Wynik pomiaru pokazywany jest po bezpośrednim dotknięciu przewodu lub – w wypadku niektórych modeli – bezstykowo w niewielkiej odległości od źródła napięcia.

PROLINE 10544; KNIPEX 12 74 180 SB

Przyrządy do wykrywania przewodów

W pracach elektrycznych pomocne są przyrządy ułatwiające wyszukiwanie przewodów elektrycznych i profili metalowych w ścianach. W zależności od typu urządzenia można nimi penetrować przestrzeń na różnych głębokościach i w różnych materiałach, z jakich wykonane są ściany. Odczytu wyniku pomiaru dokonuje się za pomocą diod LED lub na ekranie LCD.

Ściągacz izolacji automatyczny Högert Technik HT1P187 z korpusem wykonanym z włókna szklanego. (Fot. Högert Technik)

Narzędzia izolowane do pracy pod napięciem

Tylko wykwalifikowany elektryk może pracować na urządzeniach znajdujących się pod napięciem. Narzędzia do takich prac są specjalnie zaprojektowane, a materiały izolacyjne je pokrywające są wykonane z tworzywa barwionego na czerwony lub czerwono-żółty kolor spełniającego wymagania norm bezpieczeństwa. Są to różnego rodzaju wkrętaki, obcinaki, szczypce, płaskie klucze.

PROLINE 10937

Wkrętaki dla elektryków

Wkrętaki to bardzo popularne narzędzie w pracach elektrycznych. Trzony wkrętaków są pokrywane tworzywem izolującym, jedynie odsłonięty jest fragment 15- lub 18-milimetrowej końcówki narzędzia, co umożliwia pracę pod napięciem zmiennym 1000 V. Znak podwójnego trójkąta i dodatkowo napis 1000 V jest potwierdzeniem spełnienia normy VDE.

Wielkości wkrętaków są dobierane do wielkości łba wkrętu i momentu, jaki są w stanie wytworzyć do wkręcenia lub wykręcenia wkrętu. Użyte materiały decydują o jego trwałości. Przy doborze wkrętaka trzeba zwrócić uwagę na rodzaj stali, konstrukcję grota i rękojeści. W profesjonalnych wkrętakach stosuje się wysokogatunkową stal, aby osiągnąć dużą trwałość narzędzia i przenoszenie dużych momentów, trzon jest wykonywany ze stali stopowej chromowo-wanadowo-molibdenowej, całościowo hartowany do twardości powyżej 50 HRC.

Trzon wkrętaków ma kształt okrągły lub sześciokątny, zazwyczaj jest niklowany lub chromowany, rzadziej czerniony. Grot może być czerniony (oksydowany), niklowany lub chromowany i pokryty różnymi powłokami: nasypem diamentowym, wolframowo-karbidowym lub nacinany laserowo. Pokrycia i obróbka laserowa zwiększają powierzchnię tarcia narzędzia z gniazdem wkrętu i redukują tzw. efekt wyślizgiwania się (come- out). Kształt grota stanowi o nazwie wkrętaka i jego przeznaczeniu. Najczęściej stosowane są groty do śrub, typu Phillips, Torx, Pozidriv, sześciokątnych.

Należy zwrócić uwagę na ukształtowanie rękojeści. W profesjonalnych rozwiązaniach cylindryczny kształt rękojeści o mniejszej średnicy umożliwia łatwe i szybkie dokręcanie oraz odkręcanie śrub. Dobrana długość rękojeści zapewnia właściwe ułożenie palców do szybkiego i precyzyjnego obracania wkrętakiem. Grot wkrętaka może mieć końcówkę magnetyczną, przytrzymującą wkręt, co ułatwia jego wkręcanie.

Zestaw kompaktowych wkrętaków Wiha PocketMax Family. (Fot. Wiha)

Narzędzia do ściągania izolacji

Każdy elektryk powinien być wyposażony w ściągacz izolacji. Konstrukcja przewodów i kabli zależy od zastosowania, a to decyduje o rodzaju ściągacza izolacji, który odizolowuje żyły przewodów elektrycznych, aby np. dołączyć złącza czy połączyć je z gniazdem elektrycznym. Rodzaj krawędzi tnących jest zależny od materiału ściąganej izolacji: emalia, guma, kynar, PUR, PVC, silikon, teflon, tworzywa sztuczne. Ze względu na budowę wśród przewodów i kabli elektrycznych wyróżnia się: okrągłe, płaskie, pojedyncze, wielożyłowe, nawojowe, koncentryczne, UTP (skrętka).

PROLINE 28423

Mechanika cięcia izolacji

Cięcie izolacji najczęściej następuje po obwodzie lub wzdłuż przewodu. W przypadku cięcia istotna jest regulacja głębokości, którą należy ustalić doświadczalnie przez śrubę. W ten sposób zabezpieczamy się przed przecięciem żyły lub oplotu w kablu koncentrycznym. Z drugiej strony za płytkie cięcie spowoduje, że izolacji nie będzie można ściągnąć.

Materiały w ściągaczach izolacji

Jednym z najważniejszych parametrów jest rodzaj materiału ostrza do cięcia izolacji. Od niego zależeć będzie trwałość narzędzia i ostrość krawędzi tnących. Stosowane są różne rodzaje stali, opisywane współczynnikiem twardości uzyskanym przez skład i obróbkę termiczną i mechaniczną. Do najpopularniejszych należą stale: specjalna stal narzędziowa, hartowana olejowo, chromowo-wanadowa, wanadowa hartowana w oleju, kuta stopowa hartowana i odpuszczana, SK5, węglowa. Ważne są też tworzywa, z których są wykonywane obudowy i rękojeści narzędzi, aby były trwałe. Najczęściej są używane tworzywa sztuczne, np poliamid wzmocniony włóknem szklanym. W narzędziach profesjonalnych ważna jest obudowa i ergonomia wykonania rękojeści.