Wielkoformatowe telewizory – nie tylko kino w domu

W Polsce popyt na duże ekrany stale rośnie. W tym roku wzrosła dynamika sprzedaży telewizorów większych niż 65 cali. Nowym graczem na rynku dużych formatów są odbiorniki TV z wyświetlaczem LCD mini-LED.  

Telewizory o dużych przekątnych (powyżej 65 cali) różnią się wieloma cechami, co ma wpływ na cenę. Przede wszystkim rozdzielczością ekranu, większość to 4K Ultra HD, a zwiększa się oferta telewizorów 8K Ultra HD. Nowością są telewizory mini-LED, które oferowane są z ekranami o największych przekątnych od 55 do 88 cali. Klienci zauważyli, że emocje i wrażenia na dużym ekranie są jak w kinie, zyskują także na atrakcyjności widowiska sportowe i gry.

Mini-LED zwiększa szczegółowość obrazu

W tegorocznej generacji telewizorów LCD 4K i 8K Ultra HD zastosowano po raz pierwszy nowej generacji podświetlenie mini-LED, które zwiększa jasność obrazu (luminancję), kontrast i jednorodność podświetlenia, poziom czerni. Warstwa podświetlenia zawiera, zamiast dotychczasowych kilkuset LED, kilkanaście tysięcy mini-LED, znacznie mniejszych od zwykłej diody LED. Podzielenie ich na wiele stref umożliwia lokalne dynamiczne sterowanie nimi. Wszystkie strefy podświetlenia LED sterowane są oddzielnie w zależności od treści obrazu, co zapewnia najlepszy kontrast dynamiczny. W rezultacie w ciemnych i jasnych strefach uzyskuje się najgłębszą czerń i najwięcej odcieni bieli, co powoduje zwiększenie szczegółowości obrazu w tych obszarach. Podświetlenie mini-LED stosowane jest w najlepszych wyświetlaczach QLED (Samsung Neo QLED i TCL) i NanoCell (LG QNED). Telewizory mini-LED mają też w ofercie marki Philips i Hisense. Przed zakupem telewizora z dużym ekranem warto zapoznać się z rodzajami wyświetlaczy, które decydują o jakości obrazu.

HISENSE 75A7GQ; TCL 75X925

Telewizory Ultra HD 4K

Wspólną cechą wyświetlaczy telewizorów Ultra HD 4K jest liczba pikseli, która wynosi 3840 × 2160, cztery razy więcej niż Full HD (1920 × 1080 px). Do wyboru mamy dwa rodzaje wyświetlaczy LCD Ultra HD: zwykłe, które jedynie mają ekran LCD LED o rozdzielczości 4K i podstawowe układy przetwarzania obrazu oraz ze zwiększonym zakresem odtwarzania kolorów (Wide Color Gamut). Oba rodzaje mogą mieć funkcję HDR.

LG OLED77G13LA (Galerry Design) niemal praktycznie nie odstaje na ścianie i oprócz doskonałego obrazu kinowego, w trybie galerii może wyświetlać obrazy z kolekcji sztuki. (Fot. LG)

Podstawowe wyświetlacze Ultra HD LCD VA i IPS

W telewizorach klasy podstawowej ze zwykłymi wyświetlaczami 4K Ultra HD najczęściej są stosowane dwa rodzaje matryc LCD: VA i IPS. Według testów matryce VA mają lepszy kontrast, poziom czerni, ostrość. W wypadku dynamicznego ruchu obiektu na ekranie jego ostrość (brak smużenia) jest zależna nie tylko od matrycy, ale także skuteczności działania układów eliminujących smużenie. Matryca VA jest polecana oglądającym transmisje sportowe i filmy akcji. Zdecydowane większe kąty odtwarzania obrazu bez pogorszenia kontrastu, jasności i barw mają matryce IPS. Najlepsze telewizory IPS z podświetleniem Direct LED (z miejscowym wygaszaniem) będą miały kontrast porównywalny z matrycami VA. W praktyce oznacza to, że warto kupować taki telewizor, jeżeli oglądamy telewizję całą rodziną. Matryce mogą mieć różną grubość, najcieńsze nazywane są slim. Mają także bardzo wąskie ramki, aby obraz wypełniał cały ekran.

LG 86NANO863PA

Telewizory Wide Color Gamut QLED, OLED i NanoCell

Poszerzony zakres kolorów uzyskuje się, stosując podświetlenie ze specjalną warstwą z kropkami kwantowymi, stosowaną w wyświetlaczach LCD QLED (TCL, TechniSat, Samsung, Hisense) i LCD NanoCell LED (LG) lub LED-y ze specjalnymi luminoforami o większym zakresie kolorów. Konkurują z nimi wyświetlacze OLED (LG).

W wyświetlaczach QLED, tak jak w zwykłym telewizorze LCD LED, źródłem światła są LED-y, ale zamiast białych są niebieskie. Oddzielna warstwa w postaci folii zawiera mieszaninę kropek kwantowych (nanokryształów), emitujących zielone i czerwone światło w momencie oświetlenia ich światłem niebieskim. W wyniku mieszania się ich światła ze światłem niebieskim cała warstwa świeci światłem białym o znacznie większym zakresie barw, czyli zawierającym więcej kolorów. Białe światło przechodzi przez filtry RGB poszczególnych subpikseli punktu obrazowego. Utworzone w ten sposób barwy mają znacznie większy zakres, wzbogacony o lepsze odtwarzanie czerwieni i zieleni.

Inną funkcję pełnią nanocząstki w wyświetlaczach NanoCell firmy LG. Nazwa ich pochodzi od materiału zawierającego absorbujące światło nanocząstki o średni- nowszych matryc LG. Ważną zaletą jest filtrowanie kolorów podstawowych. Dla przykładu kolor zielony na ekranach konwencjonalnych telewizorów może zawierać domieszkę fal świetlnych o innych długościach, przez co staje się wyblakły i nabiera żółtawych lub turkusowych odcieni. Panel z filtrem z nanocząstkami pozwala na dokładne odwzorowanie kolorów przy jednoczesnej poprawie widoczności pod różnymi kątami widzenia.

Bardzo dobrą jakość obrazu sportu na największym 86 calowym telewizorze 8K LG QNED MiniLED osiągnięto dzięki matrycy 120 Hz, i procesorowi α 9 AI. (Fot. LG)

Matryca OLED

Telewizory z ekranami OLED mają wiele zalet. Pierwsza to jakość obrazu, którego czerń osiąga poziom maksymalny, a nasycenie kolorów jest wzorcowe. Czas reakcji matrycy OLED jest znacznie krótszy niż w LCD. Jasność obrazu jest znacznie mniejsza niż w wyświetlaczach LCD, przez co należy oglądać filmy tak jak w kinie. Zjawisko smużenia obrazu szybko poruszających się obiektów na ekranie jest znacznie mniejsze, ale występuje. Kąt patrzenia na ekran może być dowolny bez pogorszenia jakości obrazu. Ekrany nie wymagają podświetlenia LED, jak jest to w telewizorach LCD, które wiąże się z niejednorodnością światła i wpływa na jakość obrazu. Źródłem światła jest sam materiał piksela – dioda organiczna LED (a nie półprzewodnikowa).

SHARP 65DL6EA; TCL 65C728

Przestrzenie kolorów

Jak duże są zmiany w przestrzeni kolorów? Najlepiej opisują je wykresy przestrzeni kolorów odtwarzanych przez wyświetlacz. Zakres odwzorowania kolorów określa się za pomocą pomiarów fotometrycznych i porównuje na wykresach przestrzeni kolorów zgodnych z określonymi normami dla obrazu T V. Najpopularniejsze normy to Rec. 709, DCI-P3 i Rec. 2020. Podstawowym standardem odtwarzania kolorów w telewizorach Rec. 709, która odpowiada 35 proc. możliwości naszego wzroku. Norma Rec. 2020 zakłada odtwarzanie na poziomie 75 proc. Naszego wzroku. Przestrzeń kolorów DCI-P3 jest większa niż Rec.709, ale mniejsza niż Rec. 2020 i została opracowana przez Hollywood Studios do stosowania w projektorach kina cyfrowego. Najlepsze wyświetlacze LCD z kropkami kwantowymi (QLED) osiągają ok. 80–90 proc. Normy Rec. 2020. Należy nie zapominać, że źródło sygnału musi mieć także większy zakres barw niż dotychczas. Odczucia subiektywne widzów mogą być różne w zależności od indywidualnej wrażliwości wzroku na kolory.

W telewizorze Mini LED QLED TCL 65C825 zapewniono bardzo dobre odtwarzanie gier za pomocą funkcji Game Pro,złączom HDMI 2.1 i głośnikom marki Onkyo. (Fot. TCL)

HDR ważny dla kinomanów

Jeżeli oglądamy głównie telewizję naziemną to jest on zbędny, ponieważ filmy nadawane w kanałach telewizji naziemnej są ich pozbawione, także podstawowe dekodery HD telewizji satelitarnej Cyfrowego Polsatu i platformy Canal+ oraz telewizje kablowe. Wystarczy wtedy telewizor z podstawowym wyposażeniem.

Zdecydowanie telewizor z HDR warto mieć, gdy korzysta się z serwisów VoD takich jak Netflix 4K, YouTube 4K, gier 4K, odtwarzacza Blu-ray 4K oraz dekoderów 4K platformy Canal+ i Polsat Box.

Technika HDR zmieniła podejście inżynierów i filmowców do jakości obrazu. Rozdzielczość, parametr obrazu uznawany dotychczas za najważniejszy stał się jednym z wielu, które mają wpływ na jakość obrazu. Teraz zdecydowanie za najważniejszy jest uznawany HDR. Coraz większą poprawę szczegółowości obrazu uzyskuje się przez zwiększenie jego dynamiki (High Dynamic Range). W praktyce oznacza to dynamicznie zwiększenie jasności obrazu w ściśle określonych miejscach punktowo oraz w ciemnych i jasnych obszarach obrazu. Niestety producenci filmów używają kilku standardów HDR, więc najlepiej jest, aby telewizor był zgodny z Dolby Vision (kinowy), HDR10, HDR10+ i rzadziej stosowanym HLG ( telewizja na żywo DVB-S).

Większość produkcji kinowych jest realizowanych w formatach HDR Dolby Vision i Dolby Vision IQ, które zostały opracowane przez amerykańską firmę Dolby Vision. Każda klatka obrazu HDR Dolby Vision ma dokładnie określoną jasność i pakiet dynamicznych metadanych. W najnowszej wersji Dolby Vision IQ zastosowano „inteligentną” optymalizację obrazu HDR, dodatkowo w oparciu o czujnik światła w telewizorze, określający natężenie światła w pokoju.

W systemie HDR zakres luminacji jest zróżnicowany. Im większy, tym jakość efektów jest bardziej widoczna. Minimalne efekty są widoczne dla zakresu wartości luminancji 350 – 500 cd/m2, w telewizorach Ultra HD Premium – 750 – 1000 cd/m2, a w telewizorach QLED TV 8K Samsunga – ok. 4000 cd/m2.

W efekcie HDR ważny jest też kontrast obrazu, zależny od rodzaju podświetlenia. Większość telewizorów tanich LCD ma podświetlenie krawędziowe, lub bezpośrednie tylne. Krawędziowe łatwo poznać, ponieważ wyświetlacz jest najcieńszy, ale podświetlenie nie jest równomierne. W podświetleniu bezpośrednim tylnym, w którym diody LED są równomiernie ułożone na całej powierzchni jest ono równomierne. Najdroższe z dużymi ekranami mają podświetlenie tylne z bardzo dużą liczbą LED z możliwością podziału na kilkaset stref z ich dynamicznego wyłączaniem i włączanie w zależności od kilkudziesięciu stref, uwzględniając jasność pomieszczenia ( funkcja Micro dimming, dzięki czemu poprawia się odtwarzanie czerni i bieli oraz jest minimalizowany efekt halo.

Warto korzystać także z funkcji Filmmaker mode, która wyłącza wygładzanie obrazu w ruchu oraz zachowuje oryginalne proporcje, kolory i częstotliwość zmiany klatek (np. 24 kl./s). Dzięki temu można oglądać film dokładnie tak, jak zrealizował go reżyser w wersji kinowej.