Solidne mocowanie ściski i imadła

W wielu pracach wykończeniowych stolarskich, mechanicznych zachodzi konieczność solidnego mocowania elementów, np. podczas obróbki i montażu. Wtedy niezbędne są ściski, imadła.

Ściski stolarskie różnią się między sobą nie tylko wielkością czy kształtem, ale przede wszystkim materiałem, z którego są wykonywane, a to z kolei decyduje o ich wytrzymałości i sposobie wywierania nacisku na podtrzymywany materiał. Szczęki o takiej konstrukcji mogą być wykonywane z metalu lub ze specjalnego tworzywa. Te drugie są, bardziej miękkie, a więc lepiej nadają się do miękkich materiałów, które po użyciu narzędzia z metalowymi szczękami mogłyby ulec uszkodzeniu.

BESSEY EZL 30-8; PROLINE HD 11430; HULTAFORS CFP 20; HÖGERT TECHNIK HT3B917; HULTAFORS RC 38

Co ważne jest w ściskach?

W ściskach stolarskich ważnym elementem jest dźwignia obsługująca główny mechanizm i jej długość. Im jest ona dłuższa, tym z reguły większa będzie siła ścisku. Istotna jest też powierzchnia robocza ramienia. Tu z kolei im jest ona mniejsza, tym większa siła oddziałująca na powierzchnię styku. W tym wszystkim ważne jest zatem, aby do materiału dobrać taki ścisk, którego parametry techniczne nie spowodują uszkodzenia ściskanego materiału. W konstrukcji ścisków istotna jest też jakość wykonania, która przekłada się nie tylko na skuteczność działania, ale przede wszystkim na bezpieczeństwo użytkownika i efekty prac wykonywanych przy ich użyciu.

Niektóre ściski stolarskie po przestawieniu szczęk mogą pracować jako rozpierak. (Fot. Bessey)

Ściski C i F budowa

Wśród rozmaitych ścisków, w zależności od kształtu, możemy wyróżnić m.in. takie konstrukcje jak ściski typu C i typu F. Ścisk w kształcie litery „C” nie ma ruchomych ramion. W tego typu konstrukcjach elementem, który odpowiada za dociskanie, jest tzw. śruba (inaczej ścisk śrubowy), która przechodzi przez otwór znajdujący się w jednym z ramion ścisku. Ściski typu F to jedna z najpopularniejszych konstrukcji. Jedno z ramion takiego ścisku jest zamocowane na stałe do prowadnicy, a drugie jest ruchome, co pozwala na dostosowanie szerokości uchwytu do kształtu i rozmiaru materiału, który ma się w nim znaleźć. Najprostsze konstrukcyjnie ściski typu F mają specjalną korbę, która wymusza ruch ramienia, obracając gwintem ścisku. W bardziej zaawansowanych ściskach, określanych mianem automatycznych, wykorzystywany jest mechanizm pistoletowy. W profesjonalnych ściskach (o największej sile) stosuje się mechanizm mimośrodowy.

Możemy wyróżnić też ściski tzw. narożne i kątowe, które umożliwiają uchwycenie i podtrzymanie dwóch elementów stykających się pod kątem prostym. Na rynku mamy również ściski rurowe. W ich konstrukcji wykorzystywane są różnej długości rury, na których zakłada się szczęki, co umożliwia skuteczne uchwycenie nawet dłuższych elementów, takich jak np. blat stołu.

Ściski stołowe Bessey EZR15-6SET umożliwiają szybkie mocowanie jedną ręką na profilach i stołach. (Fot. Bessey)

Łatwy montaż z rozpierakami

Nowoczesne techniki montażu ościeżnic drzwi przy użyciu pianki montażowej wymagają stosowania specjalnych narzędzi, które umożliwiają dokładne ustawienie i unieruchomienie ościeżnicy. Wykorzystywane są do tego celu tzw. rozpieraki. Stabilnie osadzone pomagają utrzymać ościeżnicę w odpowiedniej pozycji. Wykorzystują często specjalne podkładki (np. gumowe), które sprawiają, że narzędzie nie przesuwa się po zamocowaniu. W tym wypadku istotna jest szerokość rozpieraka. Powinna być ona odpowiednio dobrana do szerokości drzwi lub okna, które z jego wykorzystaniem chcemy zamontować. Przy większych konstrukcjach drzwi czy okien jeden rozpierak może okazać się niewystarczający. Wówczas przydatne mogą okazać się specjalne zestawy czy wręcz całe systemy do montażu futryn, które oprócz rozpieraków zawierają odpowiednio przystosowane do tego celu ściski narożne oraz podkładki. Znacznie ułatwiają one ustawienie ościeżnicy zarówno w pionie, jak i w poziomie, a także jej właściwy montaż w otworze ściennym.

Rodzina ścisków serii Bessey EZxx.

Wybieramy imadło do prac warsztatowych

Imadła to charakterystyczne narzędzia, które wykorzystywane są do stabilnego podtrzymywania przedmiotów poddawanych rozmaitej obróbce, zarówno ręcznej, jak i mechanicznej. Podstawowa konstrukcja imadła składa się z dwóch szczęk, które zaciska się przy pomocy specjalnej śruby z pokrętłem. W bardziej zaawansowanych modelach mamy również elementy mocujące (np. do stołu warsztatowego), a także obrotnice i przeguby z podziałką kątową. Popularnymi rodzajami imadeł są konstrukcje: ręczne, maszynowe, szlifierskie, kątowe, jubilerskie, modelarskie oraz obrotowe. Ze względu na zastosowanie imadła dzielimy również na ślusarskie czy stolarskie. To jednak tylko przykłady, ponieważ różnorodnych, mniej lub bardziej zaawansowanych konstrukcji i zastosowań imadeł jest więcej. Imadła są też jednym z podstawowych elementów obróbki skrawaniem. Przydatne są ponadto podczas szlifowania czy cięcia, np. stalowych prętów.

IRWIN T36; PROLINE 25610; HÖGERT TECHNIK HT3B618

Imadła ślusarskie

Popularne w wielu warsztatach są imadła ślusarskie. Są one wykonane najczęściej ze stali lub żeliwa ciągliwego i wykorzystywane przede wszystkim do mocowania metalowych prętów. Wkładki szczękowe w tego typu imadłach są zwykle wymienne, a korpus może być zintegrowany z niewielkich rozmiarów kowadłem. Ważnym elementem imadła ślusarskiego jest pokrycie szczęk, które pomaga chronić powierzchnię obrabianych przedmiotów. Może ono być wykonane z aluminium lub ołowiu, a nawet z tworzywa sztucznego.

Ścisk śrubowy ślusarski stalowy Bessey GZ z rękojeścią składaną pod kątem 90º zapewnia efekt dodatkowej dźwigni, zmniejszając tym samym nakład siły. (Fot. Bessey)

Imadła stolarskie

Imadła stosowane w zakładach stolarskich mają specyficzną konstrukcję wkładek szczękowych, która pozwala na stabilne zamocowanie w nich elementów drewnianych. Są to modele delikatniejsze i odpowiednio wykończone po to, aby zwiększyć pewność chwytu nawet miękkiego drewna, jednocześnie nie uszkadzając go. W tego typu zastosowaniach, oprócz imadeł, popularne są również omawiane już wcześniej ściski stolarskie.

Niewielkie ściski Bessey EZS11-4SET (110 mm) są niezastąpione w pracach stolarskich. (Fot. Bessey)

Imadła maszynowe

Solidną konstrukcją o zwartej budowie i dużej sile zacisku charakteryzują się przede wszystkim imadła maszynowe. Ze względu na materiał, z którego wykonuje się ich korpus, dzieli się je na: żeliwne, stalowe i aluminiowe. Są to narzędzia przeznaczone do trzymania przedmiotów bezpiecznie i nieruchomo w trakcie ich obróbki w obrabiarce (np. frezarce). Imadło może być zamocowane bezpośrednio na stole obrabiarki lub w sposób pośredni, tzn. wraz z podstawą, jeśli tylko zachodzi konieczność ustawienia imadła pod odpowiednim kątem względem stołu, czyli wykorzystania imadła go jako tzw. obrotowego. Do bezpośredniego zamocowania imadła do stołu obrabiarki są stosowane tzw. wpusty ustalające. Są one częściowo zagłębione w kanałku imadła, a częściowo w stole frezarki (w rowku teowym). Imadła maszynowe mają zwykle jeden lub dwa kanały przeznaczone na wpusty ustalające. Oprócz kanałów pod owe wpusty imadło maszynowe ma jeszcze gniazdo ustalające je na podstawie.

PROLINE 11375; IRWIN QUICK-GRIP-XP 10505944