Co warto wiedzieć o amplitunerze?

Amplituner wielokanałowy jest w pewnym sensie „sercem” systemu kina domowego. To od niego zależy, jaki system surround czy też, jaką konfigurację kolumn głośnikowych będziemy mogli wykorzystać. Przy doborze tego komponentu warto zatem zwrócić uwagę na parametry techniczne irozwiązania, które są w nich stosowane.

Amplitunery kina domowego to wyjątkowo funkcjonalne i wszechstronne urządzenia. Producenci starają się wyposażać je w rozmaite funkcje mające na celu ułatwienie obsługi systemu audio i umożliwiające odtwarzanie muzyki z wielu różnorodnych źródeł. Zaawansowany amplituner wielokanałowy w połączeniu z odpowiednim urządzeniem źródłowym, np. odtwarzaczem Blu-ray i oczywiście odpowiednim zestawem kolumn głośnikowych to doskonałe źródło domowej rozrywki.

(Prawie) wszystko w jednym

Obecność w jednym „kawałku” wzmacniacza i tunera radiowego to przede wszystkim rozwiązanie relatywnie tanie w stosunku do zakupu odrębnego tunera i wzmacniacza. Dostępne na rynku modele amplitunerów są bardzo zróżnicowane pod względem dostępnych funkcji, a tym samym i cen. Różnica może objawiać się w jakości wytwarzanego dźwięku, konstrukcji poszczególnych układów elektronicznych oraz jakości samych elementów, z których zostały one wykonane. Aby właściwie przetestować i porównać wpływ kilku różnych amplitunerów na brzmienie dźwięku, należałoby sprawdzić ich działanie przy zastosowaniu tego samego odtwarzacza i tego samego zestawu kolumn głośnikowych, co w praktyce może być często bardzo trudne. Amplitunery kina domowego często mają moc od 90 do nawet 180 W na kanał przy maksymalnym poborze mocy 500 W. Wartość mocy dla pojedynczego kanału podawana jest najczęściej wtedy, gdy tylko jeden z nich jest wysterowany. Naturalnie, w wypadku wysterowania wszystkich dostępnych kanałów jednocześnie moc wyjściowa przypadająca na każdy z nich będzie znacznie mniejsza. Obecnie coraz częściej amplitunery wielokanałowe obsługują rozdzielczość Ultra HD, a na rynku pojawiają się również modele kompatybilne z rozdzielczością 8K.

Do obsługi niektórych amplitunerów dostępne są aplikacje, które umożliwiają wygodne sterowanie urządzeniem z wykorzystaniem smartfona lub tabletu.

Jeden model, wiele stref

Niektóre modele amplitunerów i wzmacniaczy oprócz niepowtarzalnych wrażeń odsłuchowych przy oglądaniu filmów mogą zapewnić coś jeszcze. Urządzenia wyposażone w złącza oznaczone najczęściej jako Zone 2 i Zone 3 mogą posłużyć za bazę do stworzenia prostej instalacji wielostrefowej. Pozwala to na niezależne nagłośnienie innego pomieszczenia (innej strefy) niż to, w którym znajduje się zestaw kina domowego. W zależności od modelu urządzenia można przesyłać zarówno sygnał audio, jak i wideo. Wówczas nie ma potrzeby wykorzystywania dodatkowego wzmacniacza ani odtwarzacza. Niezbędna będzie jednak dodatkowa para kolumn głośnikowych, ponieważ sygnał w kolejnym pomieszczeniu wyprowadzony z takiego amplitunera jest najczęściej stereofoniczny.

Amplitunery wielokanałowe mogą być częścią domowego systemu multiroom. Modele marki Anthem obsługują DTS Play-Fi, czyli tzw. otwarty standard nagłośnienia wielostrefowego, z którym kompatybilne są urządzenia różnych producentów.

Nowe standardy i formaty

Urządzenia do systemów wielokanałowych starzeją się szybciej niż te do zestawów stereo. Dzieje się tak, ponieważ to właśnie w sprzęcie do kina domowego znacznie częściej pojawiają się nowe standardy dźwięku przestrzennego. W ostatnich latach były to np. takie systemy jak Dolby Atmos, Auro-3D czy DTS:X. Ponadto wprowadzona została nowa wersja standardu HDMI (2.1), która obsługuje maksymalną przepustowość na poziomie 48 Gbit/s. Wprowadziła ona obsługę Display Stream Compression (DSC), która umożliwia przesyłanie obrazu o rozdzielczości 7680 × 4320 (8K UHD) przy częstotliwości 120 Hz.

Zatem o ile warto zastanowić się nad zakupem starszego, używanego modelu wzmacniacza czy amplitunera stereofonicznego, gdzie połączenia audio nie uległy tak znacznym zmianom na przestrzeni lat, to zakup kilkuletniego amplitunera wielokanałowego do systemu kina domowego może już nie być tak dobrym rozwiązaniem, chociażby ze względu na brak obsługi odpowiednich dekoderów czy standardów komunikacji przewodowej i bezprzewodowej. Kilkuletni amplituner kina domowego może wręcz nie mieć złączy HDMI, a nawet jeśli będzie w nie wyposażony, to mogą one być zgodne ze starszymi standardami (np. nieobsługującymi zwrotnego kanału audio). 

Dostępny w najnowszych wielokanałowch modelach eARC (Enhanced Audio Return Channel), czyli ulepszony kanał zwrotny audio, umożliwia transmisję nieskompresowanego i kodowanego obiektowo dźwięku bezpośrednio z telewizora do amplitunera kina domowego.

Systemy automatycznej korekcji

Jeżeli nie jesteśmy w stanie poprawnie rozstawić systemu kina domowego, a w dodatku akustyka pomieszczenia nie wpływa korzystnie na odtwarzany sygnał audio, wówczas niezwykle przydatne będą różnorodne systemy korekcji dźwięku wytwarzanego przez kolumny głośnikowe, które dostępne są w zaawansowanych technicznie amplitunerach wielokanałowych.

Systemy automatycznej korekcji akustyki to bardzo często autorskie rozwiązania techniczne oferowane przez rozmaitych producentów sprzętu audio. Skuteczność i jakość działania korekcji jest różna i zależy m.in. od wykorzystywanych w niej algorytmów cyfrowego przetwarzania sygnału. W związku z tym jedne z nich lepiej spełniają swoje zadanie niż inne. W zależności od marki amplitunera może być wykorzystywany inny system korekcji akustyki.

Jednym z najpopularniejszych systemów jest Audyssey EQ, wykorzystywany w amplitunerach kina domowego. Za stworzeniem tego systemu stoi m.in. Tomlinson Holman, a więc ten sam człowiek, który brał udział przy opracowywaniu standardu THX. W skład zespołu THX wchodzą obecnie różni fachowcy i inżynierowie dźwięku.

Wyróżniamy kilka różnorodnych rodzajów systemu Audyssey, różniących się m.in. złożonością przeprowadzanych pomiarów, a co za tym idzie dokładnością i skutecznością procesu korekcji. Możemy wyróżnić np. Audyssey 2EQ, MultEQ, MultEQ XT oraz MultEQ XT32. Na uwagę zasługują ponadto systemy Audyssey Dynamic Volume i Audyssey Dynamic EQ. Audyssey Dynamic Volume umożliwia słuchanie dźwięku z danego źródła na określonym poziomie głośności. Pozwala w czasie rzeczywistym na zmniejszenie poziomu bardzo głośnych nagrań, a zwiększenie głośności cichych. Z kolei Audyssey Dynamic EQ to technika polegająca na zwiększaniu poziomu głośności podczas cichego odtwarzania ścieżki filmowej. Poziom dźwięku jest zwiększany w kanale subwoofera oraz w kanałach surround. Zapobiega to zafałszowaniu barwy dźwięku i zwiększa słyszalność nawet najdrobniejszych niuansów dźwiękowych.

W zależności od marki amplitunera może być wykorzystywany inny system korekcji akustyki. W urządzeniach firmy Harman Kardon jest to system EzSet/EQ (obecnie dostępna jest już jego trzecia wersja), z kolei w urządzeniach Pioneera popularnym rozwiązaniem jest system MCACC (Multi-Channel Acoustic Calibration System). Firma Onkyo wykorzystuje natomiast autorskie rozwiązanie AccuEQ. W modelach marki Anthem stosowany jest również autorski system ARC (Anthem Room Correction) lub jego ulepszona wersja. Firma Yamaha od lat stosuje system YPAO R.S.C. (Yamaha Parametric Room Acoustic Optimizer Reflected Sound Control). Inżynierowie firmy Sony opracowali natomiast system DCAC (Digital Cinema Auto Calibration). Jednym z najpopularniejszych rozwiązań do automatycznej kalibracji systemów kina domowego jest Audyssey EQ, wykorzystywany w różnych odmianach w amplitunerach firm takich jak Denon, Marantz czy Cambridge Audio.

Amplitunery wielokanałowe wyposażane są często w złącze Ethernet czy moduł Wi-Fi, co pozwala na podłączenie urządzenia do sieci internetowej i dostęp do wielu różnorodnych funkcji, w tym m.in. do odtwarzania audio z serwisów streamingowych, takich jak np. do Spotify.

Obsługa DTS Play-Fi

Wśród dostępnych na rynku modeli amplitunerów dostępne są urządzenia, które mogą być elementem domowego systemu multiroom. Jednym z rozwiązań tego typu, stosowanych w amplitunerach wielokanałowych, jest DTS Play-Fi. Jest to otwarty standard, który daje użytkownikom olbrzymią dowolność w doborze urządzeń do bezprzewodowego systemu multiroom, ponieważ jest obsługiwany przez sprzęt różnych producentów, nie tylko amplitunerów kina domowego. Pozwala na tworzenie wielostrefowych systemów audio z wykorzystaniem domowej sieci internetowej i bezstratne odtwarzanie muzyki (z częstotliwością próbkowania do 192 kHz i rozdzielczością 24 bity na pojedynczą próbkę).

W systemie Dolby Atmos, oprócz kompatybilnego amplitunera, można wykorzystać specjalne przystawki głośnikowe, które montuje się na kolumnach frontowych.

Oprogramowanie do amplitunerów

Do obsługi czy kalibracji systemu kina domowego zbudowanego z wykorzystaniem amplitunera wykorzystywane jest dodatkowe oprogramowanie na komputery, a także urządzenia mobilne. Aplikacje tego typu są stale usprawniane i aktualizowane, aby spełnić wymagania użytkowników i pojawiających się na rynku nowych modeli, systemów i rozwiązań technicznych. Nową wersję autorskiego systemu automatycznej korekcji akustyki pomieszczenia Anthem Room Correction – ARC Genesis – opracowała firma Anthem. Pozwala ona wznieść brzmienie kompatybilnych urządzeń i konfiguracji na jeszcze wyższy poziom niż dotychczas. W ciągu ostatnich lat inżynierowie firmy Anthem nieustannie pracowali nad ulepszeniem istniejącego już rozwiązania, m.in. pod względem komfortu obsługi. Jednak wersja Genesis to nie tylko ulepszony interfejs użytkownika, ale również poprawione algorytmy pracy tego zaawansowanego technicznie oprogramowania i zwiększona funkcjonalność. W ARC Genesis ulepszono m.in. wykonywanie szybkich pomiarów oraz eksport danych pomiarowych do pliku PDF. Jest też nowy tryb demonstracyjny, a także możliwość wyrównania fazowego głośników i subwooferów wykorzystywanych w systemie audio – zarówno tym stereofonicznym, jak i wielokanałowym. Możliwe jest np. wykonywanie pomiarów indywidualnych kolumn z zestawu. System Anthem Room Correction jest obsługiwany przez niektóre modele marki Anthem, a ponadto marek Paradigm i MartinLogan.

Firma Anthem opracowała ponadto nową aplikację sterującą dla urządzeń z linii MRX i STR – Anthem Remote. Jest ona dostępna bezpłatnie w App Store, a więc wyłącznie na urządzenia mobilne z systemem iOS. Aplikacja współpracuje z najnowszą wersją systemu operacyjnego Apple iOS. Wykorzystuje przejrzysty, dobrze zaprojektowany interfejs użytkownika. Dzięki temu poruszanie się po podstawowych funkcjach, takich jak regulacja głośności, wybór wejścia i kontrola strefy, jest wygodne i intuicyjne. Anthem Remote udostępnia również tryb Demo, w którym można przetestować jej działanie. Producent zapowiada wprowadzenie nowych funkcji i usprawnień wraz kolejnymi aktualizacjami.

Aplikacja Anthem Remote jest kompatybilna z modelami: AVM 60, MRX 520, MRX 720, MRX 1120, MRX 310, MRX 510 i MRX 710, a także przedwzmacniaczem i wzmacniaczem zintegrowanym z linii STR. Wymaga jednak zainstalowania najnowszego oprogramowania układowego dla urządzeń z serii MRX i STR, aby mogła poprawnie z nimi współpracować.

8K i „wirtualizacja” systemu Dolby Atmos

Na rynku pojawia się coraz większa liczba modeli amplitunerów wielokanałowych, które pozwalają na przetwarzanie obrazu w rozdzielczości 8K. Tego typu rozwiązanie oferuje m.in. model AVR-S960H, który przystosowany jest do przetwarzania wideo 8K z częstotliwością 60 Hz i 4K z częstotliwością 120 Hz. Urządzenie ma 6 wejść i 2 wyjścia HDMI z pełną obsługą HDCP 2.3. Obsługuje system Dolby Atmos, a ponadto technikę Dolby Atmos Height Virtualisation. Dzięki niej użytkownicy mogą dodać wirtualne kanały, odpowiedzialne za zwiększenie wrażenia przestrzenności dźwięku w płaszczyźnie pionowej. Dostępne są także moduły Wi-fii Bluetooth, co umożliwia strumieniowe odtwarzanie muzyki z urządzeń mobilnych.

AVR-S960H to 7.2-kanałowy amplituner o mocy 145 W na kanał. Jest kompatybilny z systemami DTS:X oraz DTS Virtual:X, a także systemem multiroom Heos, co umożliwia bezprzewodowe odtwarzanie muzyki z różnorodnych źródeł i w różnych pomieszczeniach. Oferuje automatyczną kalibrację akustyki pomieszczenia odsłuchowego. Dostępna jest też obsługa asystentów głosowych Amazon Alexa, Google Assistant oraz Siri, które znacznie ułatwiają kontrolę nad odtwarzaną muzyką. Nie zabrakło również kompatybilności z funkcją AirPlay 2. Model AVR-S960H wyposażony jest w eARC (Enhanced Audio Return Channel), czyli ulepszony kanał zwrotny audio. Obsługuje VRR (zmienna częstotliwość odświeżania) oraz ALLM (Auto Low Latency Mode – automatyczny tryb niskiego opóźnienia) – rozwiązania opracowane z myślą o grach wideo.

W amplitunerze zastosowano Denon Setup Assistant, który prowadzi użytkownika przez kolejne etapy procesu konfiguracji, zapewniając szybką i bezproblemową instalację. Dostępna jest ponadto technika kalibracji Audyssey, która automatycznie mierzy i optymalizuje ustawienia dźwięku.

Komponenty w nowym stylu

Producenci amplitunerów nieustannie ulepszają swoje urządzenia. Zmianie ulegają nie tylko podzespoły, ale także obudowy, które dostosowywane są do preferencji użytkowników i panujących trendów. Przykładem nowego podejścia projektantów do urządzeń audio jest seria HDA marki Arcam. Tworząc ją inżynierowie firmy Arcam nie zostawili przypadkowi nawet najmniejszych detali. Seria HDA powstała w oparciu o wieloletnie doświadczenie firmy Arcam na rynku audio, ma szansę stać się jedną z najtrwalszych i najlepiej zapamiętanych w długiej i wyjątkowo bogatej historii tego producenta. Tym, co wyróżnia komponenty z serii HDA na tle dotychczasowych urządzeń tego producenta, jest m.in. stylowe wzornictwo.

W serii HDA dostępne są 3 amplitunery wielokanałowe: AVR10, AVR20 i AVR30. Zostały one wyposażone w najnowszą wersję korekcji akustyki pomieszczeń Dirac Live i obsługują systemy surround Dolby Atmos, DTS: X i IMAX Enhanced. Inne rozwiązania obejmują HDMI 2.0b z obsługą 4K (UHD) z funkcją HDCP2.2. Nie zabrakło również łączności Bluetooth. Każdy ze wspomnianych modeli ma 7 wejść HDMI. Standardem w całej serii jest ponadto przesyłanie strumieniowe GoogleCast, które współpracuje z bezpłatnymi aplikacjami MusicLife i Control firmy Arcam.

16-kanałowy amplituner Arcam AVR20 wykorzystuje końcówki mocy pracujące w klasie A/B o mocy 90 W na kanał, podczas gdy najwyższy model AVR30 wyposażono w końcówki mocy w klasie G, zapewniające 100 W na kanał. Warto dodać, że 12-kanałowy model AVR10, o mocy 60 W na kanał, został zaprojektowany jako alternatywa dla modelu AVR390 z linii FMJ marki Arcam.

Wszystkie trzy amplitunery z serii HDA oferują obsługę sterowania sieciowego IP i RS232. Zostały wyposażone w funkcjonalny pilot zdalnego sterowania z podświetlanymi przyciskami.

Firma Arcam dla modeli AVR10, AVR20 i AVR30 wprowadziła także obsługę techniki Auro-3D. Zespół projektowy Arcama wdrożył Auro-3D w amplitunerach AVR, łącząc dekoder Auro-Codec i up-mixer Auro-Matic, za sprawą których powstają wciągające trójwymiarowe wrażenia dźwiękowe. Aby doświadczyć efektów techniki Auro-3D wymagany jest jeden ze wspomnianych modeli amplitunerów, a także odtwarzacz Blu-ray i odpowiednio skonfigurowany zestaw głośników Auro-3D.