Kolumny podłogowe i subwoofery – nie tylko do stereo

Kolumny podłogowe to najpopularniejsze konstrukcje głośnikowe, które stosowane są nie tylko w zestawach stereofonicznych, ale także w kinie domowym. Niezależnie od tego, z jaką konfiguracją systemu audio mamy do czynienia – zgodnie z preferencjami użytkowników – można zastosować również subwoofer, który znacznie wzmocni przetwarzanie niskich częstotliwości. 

Różnorodność konstrukcji przetworników elek troakustycznych i dostępnych na rynku kolumn głośnikowych może przyprawić o ból głowy. Jak więc w ybrać ten najbardziej odpowiedni zestaw? Testy odsłuchowe z p ewnością okażą się p omocne, ale pod uwagę należy brać m.in. również parametry techniczne oraz późniejsze zastosowanie kolumn. 

Kolumny podłogowe

Kolumny podłogowe są to zwykle największe konstrukcje z całego zestawu, jaki instalowany jest w domowym pomieszczeniu odsłuchowym. Odpowiadają głównie za odtwarzanie prawego i lewego kanału przedniego w zestawach kina domowego oraz materiału stereofonicznego, np. z radia czy serwisów streamingowych (np. Spotify, Tidal). Kolumny podłogowe mogą być ustawione na gumowych stopkach lub metalowych kolcach, które zabezpieczają je od wpływu rezonansów podłoża. Wybierając kolumny podłogowe, należy zwrócić uwagę na ich gabaryty oraz moc, która musi być dopasowana do wielkości pomieszczenia odsłuchowego. Zbyt małe mogą zostać szybko wyeksploatowane, a zbyt duże nie zostaną w pełni wykor zystane, a więc najzwyczajniej przepłacimy za nie. Nie ma sensu kupować dużych kolumn do mieszkań o niewielkiej kubaturze. Z kolei w dużych pomieszczeniach nie poradzą sobie niewielkie modele podstawkowe. Trzeba zatem znaleźć ten „złoty środek”, jeśli chodzi o wymiary kolumn i kubaturę pomieszczenia odsłuchowego. 

Wielodrożność podłogowych konstrukcji

Modele podłogowe to zwykle wielodrożne konstrukcje. Czym jest owa wielodrożność? Chodzi tutaj o odpowiedni podział przetwarzanych częstotliwości na dwa lub więcej zakresów i przyporządkowanie ich do poszczególnych głośników w kolumnie. Popularnym układem głośników w kolumnie jest układ dwudrożny. Modele dwudrożne mogą się składać z głośnika nisko-średniotonowego (czyli tzw. woofera) oraz głośnika wysokotonowego. Podział częstotliwości realizowany jest za pomocą z wrotnicy głośnikowej, która instalowana jest wewnątrz obudowy. Należy jednak pamiętać, że liczba głośników w podłogowej kolumnie głośnikowej nie świadczy o jej wielodrożności, tzn. kolumna, która ma trzy głośniki nie musi być 3-drożna, a kolumna z czterema głośnikami 4-drożna. Nie oznacza to również, że 2-drożna kolumna jest gorsza pod względem brzmienia od 3-drożnej. Wiele zależy tutaj od jakości zastosowanych przetworników elektroakustycznych i pozostałych elementów konstrukcyjnych, które ostatecznie decydują o jakości dźwięku wytwarzanego przez kolumnę głośnikową. 

Dopasowane parametry i brzmienie

Jeżeli dokonujemy zakupu kolumn głośnikowych, a już posiadamy wzmacniacz czy też amplituner, mogą pojawić się wątpliwości co do jego poprawnej współpracy z nowymi kolumnami. Dla kolumn głośnikowych znacznie bardziej szkodliwy jest wzmacniacz o małym w zmocnieniu. Aby uzyskać odpowiednio głośny sygnał, musi on pracować często niemal na granicy wzmocnienia. Sygnał, jaki dociera do kolumn głośnikowych, może być wówczas przesterowany, co może spowodować wzrost obciążenia i w rezultacie uszkodzenie kolumny głośnikowej. Zatem, jeżeli posiadany przez nas wzmacniacz charakteryzuje się dużym wzmocnieniem, wówczas, o ile oczywiście nie przesadzimy z regulatorem wzmocnienia, nie uszkodzimy kolumn głośnikowych. Oczywiście, pojęcia dużej i małej mocy są względne. Ogólnie rzecz biorąc, moc zastosowanego wzmacniacza powinna być na tyle duża, aby głośność dźwięku emitowanego z kolumn była na odpowiednim poziomie, a nie nastąpiło przesterowanie wzmacniacza. Producenci kolumn głośnikowych na tabliczce znamionowej lub w specyfikacji podają często moc wzmacniacza zalecaną do zasilenia kolumny.

Bardzo ważne jest także brzmienie kolumn podłogowych, które może być lepiej dopasowane do odtwarzania muzyki niż filmów. Tutaj wiele już zależy od wymagań i preferencji słuchaczy. Kolumna głośnikowa z reguły nie przenosi liniowo wszystkich częstotliwości pasma akustycznego. Niektóre częstotliwości są tłumione, a niektóre wzmacniane, chyba, że mamy do czynienia z modelem referencyjnym, stosowanym chociażby w studiach nagrań, choć i te konstrukcje nie są pozbawione podbarwień dźwięku. Dlatego też nie należy do końca sugerować się „papierowym” pasmem przenoszenia, zwłaszcza że metody pomiarowe tego parametru mogą się różnić w zależności od producenta kolumn głośnikowych. Nieco więcej na temat tego, jak brzmią kolumny, może nam powiedzieć charakterystyka przenoszenia, ale nie dla każdego modelu jest ona dostępna. Najlepiej jest, o ile oczywiście mamy taką możliwość, przetestować brzmienie kilku modeli kolumn głośnikowych z wykorzystaniem tego samego w zmacniacza i dobrze znanych sobie utworów. Przy odsłuchiwaniu kolumn głośnikowych trzeba ponadto brać poprawkę na akustykę pomieszczenia odsłuchowego, która można istotnie wpłynąć na końcowe brzmienie. Inna akustyka będzie w sklepie ze sprzętem audio-wideo, a inna w domowym salonie. 

W zależności od producenta i modelu kolumny głośnikowej stosowane są rozmaite rozwiązania techniczne, których zadaniem jest poprawa przetwarzania niskich częstotliwości, np. otwór bass-reflex, boczna membrana pasywna czy Power Port (w modelach marki Polk Audio). 

Zaawansowane podłączenie do wzmocnienia

W wypadku zestawów stereofonicznych można również zwrócić uwagę na to, czy podłogowe kolumny głośnikowe pozwalają na połączenie w tzw. bi-wiringu/bi-ampingu. Pozwoli to na uzyskanie brzmienia lepszej jakości przy wykorzystaniu odpowiedniego wzmacniacza ( lub w zmacniaczy).

Bi-amping pozwala wykorzystać dodatkowy wzmacniacz do zasilania odrębnej sekcji głośników, tzn. jeden podłączamy kablem głośnikowym do gniazd w kolumnie podłogowej powiązanych z głośnikami odpowiedzialnymi za tony wyższe, a drugi wzmacniacz do gniazd odpowiedzialnych za tony niższe. W ten sposób pasmo podzielone jest na dwa zakresy, obsługiwane przez osobne wzmacniacze. Najlepiej, aby miały one taką samą moc, w innym wypadku mogą występować różnice w głośności poszczególnych podpasm. Taki podział nie tylko zwiększa moc przeznaczoną do napędzenia głośnika, ale także separację między poszczególnymi pasmami częstotliwości.

Bi-wiring polega na tym, że z jednego wyjścia wzmacniacza prowadzimy dwa dwużyłowe kable głośnikowe. Jeden kabel podłączamy do jednej pary gniazd na kolumnie (odpowiedzialnych najczęściej za głośniki wysokotonowe), drugi podłączamy do drugiej pary (przeznaczonej dla sekcji niskotonowej). W wypadku większej liczby wejść, a więc najczęściej w kolumnach trójdrożnych, wykorzystuje się dodatkowy kabel głośnikowy, podłączany analogicznie jak w opisywanym przypadku, a więc z tego samego wyjścia wzmacniacza do terminali głośnikowych odpowiedzialnych za kolejne pasmo częstotliwości. Zaletą tego rozwiązania jest możliwość wykorzystania kabla o innych parametrach (np. przekroju) do zasilenia innych głośników w kolumnie. 

Subwoofer – na co zwrócić uwagę?

Kolumnom podłogowym w systemach audio może towarzyszyć subwoofer, czyli kolumna niskotonowa. Wśród subwooferów dostępnych na rynku można znaleźć zaledwie kilkuwatowe konstrukcje, ale i potężne generatory basu, które wręcz trzęsą pomieszczeniem odsłuchowym. Subwoofery wykorzystywane w zestawach stereofonicznych i kina domowego są najczęściej aktywne, a więc zintegrowane z odpowiednim wzmacniaczem. Taką konstrukcję podłącza się do wyjścia Pre Out w amplitunerze. Subwoofer aktywny oprócz regulacji wzmocnienia może mieć również regulatory fazy i częstotliwości odcięcia.

Dobierając subwoofer, należy zwrócić uwagę na jego moc wyjściową oraz powierzchnię membrany, co przekłada się na jej maksymalne wychylenie i częstotliwość rezonansową. Ważna jest też dolna częstotliwość, jaką subwoofer jest w stanie odtworzyć. Trzeba jednak pamiętać, że głośnik, którego średnica jest mniejsza niż 25 cm, może mieć problemy z przetworzeniem naprawdę niskich częstotliwości. I choć może one nie są słyszalne dla przeciętnego słuchacza, to mogą być odczuwalne.

Subwoofery mają najczęściej obudowę typu bass-reflex lub obudowę zamkniętą.

Niektórzy producenci mają w swojej ofercie także subwoofery bezprzewodowe, dzięki czemu łatwiej je ulokować w pożądanym miejscu w mieszkaniu.

Subwooferów o dużej mocy nie należy stosować w niewielkich pomieszczeniach, ponieważ mogą pojawić się zniekształcenia dźwięku, które wynikają z odbić sygnału od ścian i mebli. Jeżeli mamy do czynienia z subwooferem aktywnym, można oczywiście zmniejszyć wzmocnienie odpowiednim regulatorem. Na dłuższą metę nie ma to jednak sensu, ponieważ tylko przepłacimy za zbyt duży subwoofer, którego możliwości w pełni nie wykorzystamy. Co więcej, subwoofer w zestawie stereo czy kina domowego wcale nie jest konieczny. Owszem, niskie tony nie będą wówczas tak wyraziste, ale wielu użytkownikom to wystarcza. Wszystko zależy od preferencji słuchacza.

Niektóre dostępne na rynku modele subwooferów obsługują specjalne moduły, dzięki którym mogą bezprzewodowo współpracować z systemem audio. Znacznie ułatwia to ustawienie tego głośnika w pomieszczeniu.

Konfiguracja subwoofera

W systemach audio, nieważne, czy stereofonicznych, czy kina domowego, najpopularniejsze są subwoofery aktywne, zintegrowane z dopasowanym do przetwornika elektroakustycznego wzmacniaczem (najczęściej klasy D).

Modele aktywne mogą mieć dostępne różnorodne regulatory, np. głośności czy częstotliwości odcięcia. Pierwsze to zwykle pokrętła, drugie mogą mieć postać pokręteł (płynnie regulujących częstotliwość odcięcia) lub przełączników (z dostępnymi kilkoma wartościami tego parametru). Regulując częstotliwość odcięcia, możemy zmieniać zakres częstotliwości odtwarzany przez subwoofer. Zakres regulacji tego parametru jest zależny od modelu głośnika niskotonowego. Subwoofer aktywny może mieć ponadto regulację fazy sygnału (w zakresie od 0° do 180°). Dobór tego parametru pozwala zniwelować różnice fazowe w odtwarzaniu niskich częstotliwości przez subwoofer i pozostałe kolumny w zestawie. Na różnicę faz może mieć wpływ m.in. sposób ustawienia subwoofera w pomieszczeniu.

Odpowiednie ustawienie dostępnych parametrów subwoofera ma bardzo istotne znaczenie dla jego właściwej integracji z pozostałymi elementami systemu audio, a tym samym i ostatecznego efektu, a więc brzmienia niskich tonów, jakie uzyskamy z jego udziałem. 

Kolumny podłogowe w rozmaitych konfiguracjach stereofonicznych można sprawdzić podczas różnego rodzaju targów sprzętu audio. W Polsce idealnym miejscem do tego jest wystawa Audio Video Show. 

Uniwersalne konstrukcje

Fot. Wilson

Podłogowe kolumny głośnikowe to uniwersalne konstrukcje, które sprawdzą się zarówno do odtwarzania muzyki, jak i dźwięku filmowego w stereo lub też jako modele frontowe w systemie kina domowego. Często dwie kolumny podłogowe w konfiguracji 2.0 są w mniejszych mieszkaniach preferowanym rozwiązaniem, pozwalającym cieszyć się bardzo dobrą jakością dźwięku z telewizora bez stosowania kłopotliwych w rozmieszczeniu dodatkowych głośników efektowych.

Dobrym przykładem wszechstronnych podłogowych kolumn jest model Six marki Wilson. Niezależnie od sposobu użytkowania możemy od niego oczekiwać atrakcyjnego dla ucha naturalnego brzmienia, bliskiego temu, co tworzący muzykę artysta zamierzał przekazać swoją twórczością.

Celulozowe membrany o specjalnej strukturze wewnętrznej, spotykane często jako sprawdzony materiał wielu droższych przetworników, wyróżniają się dużą wytrzymałością i niewielką masą własną. Zostały osadzone na gumowych zawieszeniach, co pozwala na uzyskanie dużej dynamiki basu i wydajności. W centrum układu napędowego przetworników wysokotonowych osadzono solidne magnesy neodymowe, stosowane zwykle w wyższej klasy głośnikach.

Całość układu mechanicznego została skonstruowana z dużą precyzją. Aby uchronić konstrukcję przed niepożądanym wzrostem temperatury, inżynierowie przewidzieli system aluminiowych cewek. Port basowy został umieszczony z przodu, co daje możliwość ustawienia kolumny bliżej ściany.

Kolumny Wilson Six dostępne są w dwóch wersjach obudowy: czarnej z satynowanym czarnym frontem lub w kolorze jasnego dębu. Obie wersje oferowane są z charakterystycznie ukazaną delikatną strukturą drewna. Więcej informacji o tym modelu można znaleźć na stronie internetowej www.wilson-hifi.eu. 

Różnorodna kolorystyka

Producenci, wprowadzając na rynek kolumny głośnikowe, oferują często ten sam model, ale w wielu różnych wariantach kolorystycznych. Dzięki temu klient może lepiej dopasować wzornictwo kolumny do aranżacji pomieszczenia odsłuchowego, którym bardzo często bywa domowy salon. Model Platinum F-90 SL v.2 marki TAGA Harmony dostępny jest aż w 5 różnych wersjach: High Gloss White oraz winylowe – Black, Modern Wenge, Oak i Walnut. Smukła kolumna podłogowa Platinum F-90 SL v.2 opiera się na rozwiązaniach technicznych i charakterystyce brzmienia modeli z wyższej serii – Platinum v.3.

Mimo mniejszych gabarytów od swojego pierwowzoru model Platinum F-90 SL v.2 wciąż generuje potężny i dobrej jakości dźwięk. W kolumnie zastosowano tylko kilka elementów wspólnych z jej poprzednią edycją. Są to kształty obudów TLIE-I (TAGA Low Interference Enclosures), porty bass-reflex BOM (Bassreflex Omnidirectional Module) i terminale głośnikowe.

Pozostałe komponenty są nowe lub zostały znacząco ulepszone. Kolumna ma magnetycznie mocowane maskownice. Nowe eleganckie i dyskretne nóżki dodaje szyku kolumnie i jej nowoczesnemu, ale jednocześnie ponadczasowemu wyglądowi. Tworząc nową wersję zestawu głośnikowego, skupiono się bardziej na intensywnych testach odsłuchowych i korektach dźwięku niż na tworzeniu perfekcyjnych „papierowych” specyfikacji. Producent tak określa charakter brzmienia nowego modelu: „głęboki, perfekcyjnie kontrolowany i zdefiniowany bas, łagodna i bogata średnica oraz przemawiająca, detaliczna i krystalicznie czysta góra, jak również bardzo otwarta scena muzyczna”. Pasmo przenoszenia modelu Platinum F-90 SL v.2 mieści się w zakresie od 31 Hz do 40 kHz. 

Kolejne generacje bestselerowych modeli

Konstrukcje kolumn głośnikowych są stale usprawniane przez projektantów i inżynierów, a dzięki temu – z każdą kolejną generacją – dostosowywane do potrzeb i wymagań użytkowników. Producenci wprowadzają często na rynek nowe wersje już sprawdzonych i popularnych wśród użytkowników kolumn głośnikowych, czerpiąc często inspirację z innych, dostępnych już na rynku konstrukcji. Potwierdzeniem tego są m.in. modele z serii Gold marki Monitor Audio, która doczekała się już 5. generacji. Znajdują się w niej dwie podłogowe konstrukcje Gold 200 i Gold 300, a także subwoofer Gold W12 (z 12-calową membraną C-CAM).

Zaokrąglone pionowe krawędzie obudów kolumn w połączeniu z ostrym profilem poziomych linii nadają im klasyczny, ponadczasowy wygląd. Dzięki wyborowi ultragładkich wykończeń klasy premium kolumny zachwycą klasą i stylem praktycznie w każdym wnętrzu. Dostępne są w 4 wersjach kolorystycznych: Piano Ebony, Dark Walnut, Piano Gloss Black i Satin White. W 5. generacji po raz pierwszy w serii Gold wykorzystano technikę znaną z topowej serii Platinum II firmy Monitor Audio. Przetworniki zostały jednak przeprojektowane i udoskonalone pod kątem zastosowania ich w konstrukcjach z serii Gold. Zamontowano je w odpowiednio wytłumionych obudowach z wykorzystaniem uznanego rozwiązania firmy Monitor Audio, w którym głośniki mocowane są za pomocą pojedynczej śruby. Brzmienie kolumn jest klarowne, wyraziste, a jednocześnie gładkie i przyjemne dla ucha. Nowe modele oferują więc wszystko, czego nabywca ma prawo oczekiwać od produktu marki Monitor Audio. 

Fot. Monitor Audio

Subwoofer dopasowany do potrzeb

Fot. Paradigm

W zależności od wielkości pomieszczenia odsłuchowego i preferencji użytkownika w systemie audio wykorzystywane są różnych rozmiarów suboofery. Producenci kolumn głośnikowych mogą mieć w ofercie całe linie subwooferów, które mimo spójnego wzornictwa różnią się gabarytami i wykorzystywanymi rozwiązaniami. Dzięki temu każdy miłośnik dobrego brzmienia możne znaleźć odpowiednią dla siebie konstrukcję niskotonową.

Doskonałym tego przykładem jest seria Defiance marki Paradigm. Tworzą ją 3 modele z linii Defiance X i 3 modele z linii Defiance V. Pierwsza składa się z subwooferów X10, X12 i X15.

Konstrukcje te wykorzystują wytrzymałe, wewnętrznie usztywnione obudowy. W połączeniu z precyzyjną kontrolą niskich tonów, detalicznym brzmieniem i zredukowanymi zniekształceniami zapewnia to bardzo dobrą jakość basów w domowym systemie audio. Modele z serii Defiance X wykorzystują technikę ART (Active Ridge Technology), czyli specjalnego zawieszenia głośnika, które zapewnia większy skok membrany przy zachowaniu mniejszego poziomu zniekształceń. Seria Defiance V to modele oznaczone symbolami V8, V10 i V12. Liczby przy literach „X” i „V” odnoszą się do średnicy niskotonowego przetwornika elektroakustycznego, jaki został wykorzystany w poszczególnych subwooferach. Przekłada się to również na moc oferowaną przez poszczególne konstrukcje.

Zarówno w modelach Defiance X, jak i Defiance V zastosowano system ARC (Anthem Room Correction), który pozwala na dopasowanie brzmienia basu do miejsca odsłuchowego. W subwooferach z linii Defiance X mikrofon znajduje się w zestawie, natomiast kupując jeden z modeli z linii Defiance V, mikrofon będziemy musieli nabyć osobno, jeśli chcemy skorzystać z funkcji ARC.

Dla obydwu linii subwooferów dostępna jest aplikacja mobilna ułatwiająca dokonanie pożądanych ustawień (m.in. poziomu wzmocnienia, fazy czy przepustowości). Subwoofery mają otwór bass-reflex umiejscowiony u podstawy kolumny.

Subwoofery aktywne Defiance marki Paradigm pozwalają na modyfikowanie ustawień (w tym m.in. fazy i przepustowości) z wykorzystaniem bezpłatnej i łatwej w użyciu aplikacji mobilnej Paradigm Subwoofer Control. 

Fot. Paradigm