Kolumny w kinie domowym

Dobierając sprzęt do systemu kina domowego, nie należy zapominać o tym, jak ważną rolę odgrywają w nim kolumny głośnikowe. W zależności od potrzeb możemy wykorzystać klasyczne konstrukcje podłogowe, modele naścienne lub do zabudowy, a nawet stworzyć bezprzewodowe kino domowe.

W najpopularniejszej konfiguracji w kinie domowym wykorzystuje się pięć lub sześć kolumn głośnikowych (włączając w to subwoofer). Każda z nich odpowiedzialna jest za przesyłanie sygnału z innego kanału audio. Zestaw kolumn do kina domowego możemy dobrać sami lub zakupić gotowy, oferowany przez producenta. Kompletne zestawy mają tę zaletę, że są odpowiednio dobrane pod względem wzornictwa i brzmienia, ponieważ najczęściej pochodzą z jednej linii wzorniczej.

Od frontów…

W kinie domowym możemy wyróżnić kolumny: frontowe, surround (efektowe), a także kolumnę centralną i subwoofer. Kolumny frontowe są zwykle największymi konstrukcjami z całego zestawu kina domowego. Odpowiadają głównie za odtwarzanie prawego i lewego kanału przedniego oraz materiału stereofonicznego. Dobierając kolumny frontowe, należy zwrócić uwagę na ich gabaryty oraz moc, która musi być dopasowana do wielkości pomieszczenia odsłuchowego. Ważne jest także ich brzmienie, które może być lepiej dopasowane do odtwarzania filmów niż muzyki. Znacznie mniejsze są zwykle kolumny surround, odpowiedzialne w zestawie kina domowego za uprzestrzennienie obrazu dźwiękowego. Zwykle odtwarzają nie główny sygnał audio, a jedynie dodatkowe odgłosy i efekty dźwiękowe.

Trzecim rodzajem, charakterystycznym dla zestawów kina domowego, jest kolumna centralna. Jej brzmienie jest odpowiedzialne za zrozumiałość dialogów podczas oglądania materiałów wideo oraz wokali. Zwykle ma głośniki rozstawione w poziomie, a więc inaczej niż pozostałe kolumny.

…po subwoofer

W kinie domowym znacznie większą rolę niż w systemie stereofonicznym odgrywa subwoofer. Wśród modeli dostępnych na rynku można znaleźć zaledwie kilkuwatowe konstrukcje, ale i potężne „generatory basu”, które czasem potrafią zatrząść pomieszczeniem odsłuchowym. Subwoofery wykorzystywane w wielokomponentowych zestawach kina domowego są najczęściej aktywne, a więc zintegrowane z odpowiednim wzmacniaczem.

Subwoofery mają najczęściej obudowę typu bass-reflex lub obudowę zamkniętą. Niektórzy producenci mają w swojej ofercie także subwoofery bezprzewodowe, które łatwiej je ulokować w pożądanym miejscu w mieszkaniu.

Subwoofer nie zawsze jest konieczny. Owszem, niskie tony nie będą bez niego tak wyraziste, ale wielu użytkownikom to wystarcza. Wszystko zależy od preferencji słuchacza.

Wolnostojące czy do zabudowy?

Tego typu określenia stosuje się raczej w wypadku sprzętu AGD, choć również w sprzęcie audio mamy do czynienia z nagłośnieniem, które możemy po prostu postawić w pomieszczeniu lub zabudować w ścianie lub suficie (głośniki instalacyjne). Modelami „wolnostojącymi” możemy określić tradycyjne, zwykle wykorzystujące obudowę z płyt MDF, kolumny podłogowe i podstawkowe. Modele podłogowe mogą być ustawiane na gumowych stopkach lub metalowych kolcach. Do kolumn podstawkowych, a czasem także kolumny centralnej stosuje się specjalne stojaki, dzięki którym tego typu modele można umieścić na odpowiedniej wysokości względem słuchacza. Kompaktowe modele instalacyjne są często stosowane jako głośniki surround w systemach kina domowego. Konstrukcje sufitowe mają zwykle okrągłą obudowę i doskonale nadają się do instalacji w podwieszanych sufitach. Z kolei modele naścienne mają najczęściej prostokątne obudowy.

Najtańsze modele instalacyjne możemy kupić już za kilkaset złotych, ale na rynku znajdziemy również hi-endowe konstrukcje, w dodatku o wzmocnionej odporności mechanicznej, których cena dorównuje cenie niejednego budżetowego zestawu kolumn do kina domowego, a czasem nawet ją przewyższa.

W 6. już generacji serii kolumn głośnikowych Silver firmy Monitor Audio znajdziemy aż 9 różnych modeli, z wykorzystaniem których można stworzyć system kina domowego „skrojony” na miarę potrzeb użytkownika.

Zaawansowane systemy kina domowego

Wykorzystania wielu różnorodnych kolumn głośnikowych i głośników wymagają zaawansowane systemy kina domowego, takie jak Dolby Atmos czy Auro-3D, które wzbogacają przestrzeń odtwarzanego sygnału audio o dodatkowy wymiar – wysokości (w sensie przestrzennym). W rezultacie otrzymujemy realistyczny, wielokanałowy dźwięk, dzięki któremu widz, oglądając film, może wręcz odczuć, że jest nie tylko obserwatorem zdarzeń, ale ich uczestnikiem, znajdującym się w samym centrum filmowej akcji.

Kolumny w systemie Auro-3D

Konfiguracja kolumn głośnikowych w systemie Auro-3D opiera się na trzech warstwach akustycznych związanych z wysokością. Są to: lower layer, height layer i top layer. Kolumny głośnikowe w pomieszczeniu odsłuchowym powinny być więc zawieszone na trzech różnych wysokościach, nazywanych warstwami. Warstwą lower layer nazywany jest inaczej klasyczny układ głośników systemu kina domowego, np. 5.1-kanałowy. Warstwa height layer to natomiast kolumny głośnikowe umieszczone niemal pod sufitem, nad głośnikami warstwy podstawowej. Mogą to być np. kolumny podstawkowe. Warstwa najwyższa, czyli top layer, to głośnik umieszczony na suficie nad miejscem odsłuchowym i skierowany w dół. Jest on określany jako „Voice of God”, a więc w wolnym tłumaczeniu „Głos Boga”, ponieważ wytwarzany przez niego dźwięk dochodzi do słuchacza z góry. W systemie Auro-3D, zwłaszcza w wypadku mniejszych pomieszczeń, nie ma konieczności korzystania głośnika „Voice of God”, ponieważ sygnały audio generowane przez niego nie są aż tak znaczące dla percepcji dźwięku przestrzennego jak dwie pozostałe.

Modele do zabudowy, takie jak np. BLI6 marki Melodika, świetnie sprawdzą się jako głośniki surround, m.in. jako głośniki sufitowe w takich systemach kina domowego jak Dolby Atmos czy Auro-3D.

Kolumny i przystawki w Dolby Atmos

W ofercie producentów kolumn do kina domowego mogą być dostępne specjalne konstrukcje przystosowane do przetwarzania dźwięku w systemie Dolby Atmos. Mają one dodatkowy moduł głośnikowy z przetwornikami elektroakustycznymi skierowanymi ku górze. Sygnał audio wytwarzany przez taki głośnik zostaje odbity od powierzchni sufitu i dopiero wówczas trafia do słuchacza. Jest to rozwiązanie alternatywne dla głośników montowanych w systemie Dolby Atmos bezpośrednio na suficie i skierowanych w dół, w stronę odbiorcy.

Głośniki opracowane specjalnie na potrzeby systemu Dolby Atmos mogą też znajdować się w pobliżu kolumn frontowych – nad nimi, np. ustawione na meblach. Niektóre konstrukcje można również zawiesić na ścianie, również nad kolumnami frontowymi. Zastosowanie tego typu rozwiązań pozwala uniknąć montażu kolumn pod sufitem.

W systemie Dolby Atmos możemy zastosować również kolumny montowane pod sufitem lub np. w podwieszanym suficie (oczywiście odpowiednio usytuowane względem miejsca odsłuchu), jednak wymaga to znacznie więcej pracy podczas instalacji.

Dipole i bipole

Wśród kolumn do systemów kina domowego możemy również spotkać modele dipolowe. Z teoretycznego punktu widzenia kolumna dipolowa powinna mieć charakterystykę ósemkową, tzn. że wytwarzany przez nią dźwięk w pewnej płaszczyźnie jest wygaszony, a w innej ma wartość maksymalną (właściwą dla danego modelu). Kolumna dipolowa składa się z dwóch układów głośnikowych zamkniętych w jednej obudowie, ale pracujących w przeciwfazie. Modele dipolowe są wykorzystywane przede wszystkim jako kolumny surround. Powinny być tak ukierunkowane, aby do użytkownika nie docierał dźwięk bezpośredni, lecz odbity od ścian pomieszczenia. Tego typu konstrukcje znacznie potęgują wrażenie przestrzenności odtwarzanego dźwięku w porównaniu z klasycznymi podstawkowymi kolumnami głośnikowymi.

Wśród bardziej złożonych konstrukcji kolumn głośnikowych możemy wyróżnić modele bipolarne, również stosowane jako kolumny surround w zestawach kina domowego. Konstrukcję bipolarną można jednak spotkać także w kolumnach podstawkowych i podłogowych. Przetworniki modeli bipolarnych, w odróżnieniu od dipolowych, pracują zgodnie w fazie. W związku z tym nie występuje tutaj całkowite wygaszenie dźwięku na jednej z płaszczyzn.

Soundbar MagniFi MAX SR wraz z bezprzewodowym subwooferem oraz głośnikami surround SR1 pozwala stworzyć bezprzewodowy i funkcjonalny system wielokanałowy.

Zamiast klasycznych kolumn podłogowych w hi-endowym systemie kina domowego można wykorzystać modele do zabudowy, które dzięki maskownicom mogą stać się niemal niewidoczne w pomieszczeniu.

Bezprzewodowe kino domowe

W ofercie niektórych producentów sprzętu audio można znaleźć głośniki umożliwiające stworzenie bezprzewodowego systemu kina domowego. Takie rozwiązanie jest dużym ułatwieniem, jeśli chodzi o rozstawienie i instalację systemu głośnikowego. Jest ono wykorzystywane m.in. w modelach do bezprzewodowych systemów multiroom, wśród których dostępne są nie tylko kolumny i głośniki, ale również soundbary aktywne. Z ich wykorzystaniem można stworzyć taki wielokanałowy system audio, w którym soundbar będzie odpowiedzialny za przetwarzanie lewego, centralnego i prawego kanału audio, a dodatkowe głośniki bezprzewodowe, współpracując z listwą soundbarową (ewentualnie również z subwooferem), będą odtwarzały dźwięk przestrzenny.

Niezbędne złącza audio i audio-wideo oraz procesory sygnałowe przetwarzające sygnał audio są już wbudowane w listwę soundbarową czy też subwoofer aktywny. Nie ma zatem potrzeby korzystania z amplitunera wielokanałowego. Rozwiązanie to jest zatem nie tylko funkcjonalne, ale też prostsze w konfiguracji. Często dzięki temu w systemie kina domowego możliwe jest strumieniowe odtwarzanie muzyki z Internetu lub za pośrednictwem standardu Bluetooth. Zwykle dostępna jest aplikacja mobilna (najczęściej darmowa), z wykorzystaniem której możemy takim bezprzewodowym kinem domowym zdalnie zarządzać, bez konieczności korzystania z tradycyjnego pilota.

Kolumna centralna to charakterystyczny element nagłośnienia w kinie domowym. To przede wszystkim ona jest odpowiedzialna za brzmienie głosu lektora czy dialogów w filmach.

Estrada w domowym salonie

Z wykorzystaniem systemu kina domowego można odtwarzać nie tylko ścieżkę dźwiękową z filmów, ale również nagrania stereofoniczne z płyt CD czy serwisów streamingowych. Dobrej jakości brzmienie są w stanie zapewnić nie tylko drogie i rozbudowane hi-endowe systemy. Mniej wymagający użytkownicy mogą znaleźć kompletne dobrze brzmiące systemy kolumn głośnikowych za niewiele ponad 2 tys. zł, czego doskonałym przykładem jest zestaw Estrada 5.0 marki Wilson. Doskonale sprawdzi się on we współpracy z dowolnym amplitunerem wielokanałowym. Srebrne obwódki wokół membran przetworników na panelu frontowym w połączeniu z czarną okleiną sprawiają, że kolumny dobrze komponują się w nowoczesnych pomieszczeniach. Zestaw kolumn Estrada 5.0 sprawi, że dźwięk z filmów odtwarzanych w zaciszu domowego salonu nabierze dynamiki. Głośniki te skonstruowano w oparciu o sprawdzone rozwiązania techniczne. Wykorzystano m.in. obudowy bass-reflex z otworem umieszczonym na tylnej ściance. Dobór materiałów i stylistyka tej serii kolumn podyktowane były uniwersalnością zastosowania. Zestaw pasuje do wielu różnorodnych wnętrz, zarówno klasycznych, jak i tych nowoczesnych. Maskownica z czarnego, transparentnego akustycznie materiału pozwala w razie potrzeby zakryć przetworniki i nadać kolumnom klasyczną formę. W skład zestawu wchodzą dwie kolumny podłogowe, dwie podstawkowe i kolumna centralna. Wszystkie są konstrukcjami 2-drożnymi.

W kolumnach podłogowych zastosowano dwa 6,5-calowe przetworniki nisko-średniotonowe oraz 1-calowy tweeter, a ich pasmo przenoszenia mieści się w zakresie od 45 Hz do 20 kHz. Kolumny podstawkowe zbudowano w oparciu o przetwornik nisko-średniotonowy o średnicy 4 cale oraz 1-calowy tweeter. Pasmo przenoszenia tego modelu jest nieco węższe, bo rozciąga się od 60 Hz do 20 kHz. Kolumna centralna ma natomiast dwa 4-calowe woofery i jeden umieszczony centralnie 1-calowy przetwornik wysokotonowy. Jej pasmo przenoszenia mieści się w zakresie od 55 Hz do 20 kHz.

Niskie tony można wzbogacić, stosując w systemie kina domowego subwoofer Wilson Sub-8, który został wyposażony w 8-calowy przetwornik niskotonowy zamknięty w obudowie typu bass-reflex. Ma on wbudowany wzmacniacz klasy AB o mocy 65 W RMS. Wyposażony został w płynną regulację fazy (od 8 do 180°), częstotliwości odcięcia zwrotnicy (od 40 do 160 Hz) i wzmocnienia. Dostępny jest w kolorze czarnym.

Fantastyczna „czwórka”

Producenci kolumn głośnikowych, bazując na swoich dotychczasowych doświadczeniach, stale wprowadzają do oferty nowe modele i ulepszają te, które już zostały wprowadzone na rynek. Doskonałym tego przykładem jest seria Monitor SE, a więc specjalna edycja kolumn marki Paradigm. Została ona zaprojektowana z myślą o tym, by przy zachowaniu innowacyjnych rozwiązań technicznych i bardzo dobrej jakości komponentów uzyskać dużą wydajność i hi-endowe brzmienie w przystępnej cenie.

Wiele spośród materiałów i rozwiązań stosowanych w sprzęcie firmy Paradigm powstało przy współpracy z kanadyjską NRC (National Research Council). Wykorzystano tutaj m.in. stożki polimerowe z odwróconymi nasadkami i uzwojeniem oraz tweeterem S- -PAL, membrany z perforowaną antyfazową soczewką PPA (Perforated Phase-Aligning), zapewniającą detaliczne brzmienie, czy technikę aktywnego zawieszenia membrany ART (Active Ridge Technology). Zoptymalizowana komputerowo zwrotnica drugiego stopnia została zaprojektowana dla bezproblemowej dynamicznej integracji poszczególnych przetworników elektroakustycznych.

W skład serii Monitor SE wchodzą kolumny podłogowe 6000F i 3000F, centralna 2000C oraz podstawkowa Atom.

W największym, 3-drożnym reprezentancie serii Monitor SE – modelu 6000F zastosowano aż 5 przetworników elektroakustycznych – 3 niskotonowe o średnicy 5,5 cala każdy, jeden 5,5-calowy średniotonowy i jeden wysokotonowy o średnicy 1 cal. Pasmo przenoszenia tego modelu mieści się w zakresie od 53 Hz do 21 kHz (dla osi głównej głośnika). Pojedyncza kolumna Monitor SE 6000F waży niecałe 20 kg.

Mniejszy i nieco lżejszy model 3000F jest również 3-drożny, ale wykorzystuje jeden niskotonowy przetwornik mniej. Jego pasmo przenoszenia obejmuje zakres od 55 Hz do 21 kHz.

Trzy przetworniki elektroakustyczne ma kolumna centralna Monitor SE 2000C. Oprócz 1-calowego tweetera ma ona dwa nisko- -średniotonowe głośniki o średnicy 5,5 cala z polipropylenowymi membranami. Pasmo przenoszenia kolumny centralnej (na osi głośnika) mieści się w zakresie od 65 Hz do 21 kHz.

Najmniejszy w „rodzinie” kolumn Monitor SE jest ważący 5,4 kg model podstawkowy Atom, który został zbudowany w oparciu o pojedynczy 5,5-calowy woofer i 1-calowy tweeter, a jego pasmo przenoszenia obejmuje częstotliwości od 61 Hz do 21 kHz.

Wszystkie kolumny z serii Monitor SE wykorzystują obudowę typu bass-reflex z otworem umieszczonym z tyłu obudowy. Dostępne są w dwóch wersjach kolorystycznych – białej (o wysokim połysku) i czarnej (matowej).

Skonfiguruj odpowiedni zestaw

Jednolite wzorniczo serie kolumn głośnikowych o zróżnicowanej konstrukcji pozwalają na stworzenie takiej konfiguracji, która będzie dostosowana do wielkości i aranżacji pomieszczenia odsłuchowego, a przede wszystkim do wykorzystywanego w nim systemu surround.

Przykładem serii kolumn, która pozwoli na stworzenie świetnie brzmiącego zestawu kina domowego, jest składająca się z 6 różnych modeli seria Monitor firmy… Monitor Audio, która zdążyła już nas przyzwyczaić do tego, że jej kolumny głośnikowe oprócz dobrej jakości brzmienia oferują również solidne wykonanie.

Modele należące do serii Monitor wykorzystują niektóre rozwiązania znane z innych serii Monitor Audio, np. tweetery to przetworniki C-CAM (Copper Clad Aluminum Magnesium), opracowane pierwotnie do wielokrotnie nagradzanej serii Bronze. Zastosowano w nich charakterystyczne półprzezroczyste pomarańczowe membrany przetworników MMPII (Metal Matrix Polymer). Kolumny wykorzystują autorski port bass-reflex HiVe II (High Velocity, Low Noise Reflex Port), co przekłada się na lepszą odpowiedź impulsową oraz bardziej zwarty bas dzięki poprawionemu przepływowi powietrza. W skład serii Monitor wchodzą kolumny podłogowe Monitor 200 i Monitor 300, podstawkowe Monitor 100 i Monitor 50 oraz kolumna centralna Monitor C150.

Monitor 300 to konstrukcja 2,5-drożna, największa pod względem gabarytów spośród kolumn z tej serii. Zastosowano w niej dwa przetworniki niskotonowe, jeden nisko-średniotonowy i jeden wysokotonowy. Jej pasmo przenoszenia mieści się w zakresie od 35 Hz do 30 kHz. Monitor 200 to również 2,5-drożna kolumna podłogowa, ale ma jeden przetwornik niskotonowy mniej. W dodatku średnica przetworników niskotonowego i nisko-średniotonowego, które są w niej wykorzystywane, jest mniejsza od tych zastosowanych w modelu Monitor 300. Kolumny Monitor 300 i Monitor 200 wyposażone są w stopki wystające poza obrys obudowy, co zapewnia im elegancki wygląd, a do tego poprawia stabilność oraz zmniejsza powierzchnię kolumny mającą bezpośredni kontakt z podłożem (minimalizacja wibracji).

Podstawkowe modele Monitor 100 i Monitor 50 to kompaktowe konstrukcje 2-drożne, w których zainstalowano po jednym przetworniku nisko-średniotonowym i jednym wysokotonowym.

Kolumna centralna Monitor C150 wykorzystuje dwa przetworniki nisko-średniotonowe i jeden tweeter, a jej pasmo przenoszenia rozciąga się od 60 Hz do 30 kHz. Kolumny z serii Monitor dostępne są w trzech wersjach kolorystycznych – czarnej, białej i w okleinie imitującej drewno orzechowe z kontrastującą szarą przednią ścianką.

Uzupełnieniem tej linii kolumn jest subwoofer Monitor MRW-10. Ma on obudowę bass-reflex z otworem umieszczonym na tylnej ściance. Pozwala na regulację częstotliwości odcięcia w zakresie od 50 do 120 Hz (24 dB/okt.). Zastosowano w nim przetwornik o średnicy 25 cm, wzmacniacz klasy D o mocy 100 W RMS i zasilacz impulsowy.