Narzędzia do ściągania izolacji

W pracach elektronika, elektryka, instalatora sprzętu antenowego, w warsztacie samochodowym często są konieczne ściągacze izolacji. Rodzaj narzędzia jest zależny od rodzaju przewodu i jego budowy.

Przewód elektryczny przewodzi prąd elektryczny, np. w instalacjach elektrycznych, łącząc źródła zasilania z odbiornikami energii elektrycznej. Podstawowym elementem przewodu jest żyła miedziana lub aluminiowa. Najczęściej przekroje poprzeczne żył wahają się o d 0,2 do 500 mm². Ze w zględu na liczbę żył wyróżnia się przewody jednożyłowe i wielożyłowe.

Popularne są też kable elektryczne, które różnią się od przewodów głównie tym, że są odporne na różne warunki zewnętrzne. Mogą składać się z jednej lub wielu żył izolowanych, ale dodatkowo, dzięki specjalnej powłoce zewnętrznej, są one chronione przed czynnikami zewnętrznymi, np. wilgocią, chemikaliami, promieniowaniem UV itp.

Wyróżnia się także przewody i kable światłowodowe, które przewodzą światło.

Konstrukcja przewodów i kabli zależy od zastosowania, a to decyduje o rodzaju ściągacza izolacji, który odizolowuje żyły przewodów elektrycznych, aby np. dołączyć złącza. Rodzaj krawędzi tnących jest zależny od materiału ściąganej izolacji: emalia, guma, kynar, PUR, PVC, silikon, teflon, tworzywa sztuczne.

Ze względu na budowę wśród przewodów i kabli elektrycznych wyróżnia się:

• okrągłe,
• płaskie,
• pojedyncze,
• wielożyłowe,
• nawojowe,
• koncentryczne,
• UTP (skrętka).

Mechanika cięcia izolacji

Cięcie izolacji najczęściej następuje po obwodzie lub wzdłuż przewodu. W przypadku cięcia istotna jest regulacja głębokości, którą należy ustalić doświadczalnie przez śrubę. W ten sposób zabezpieczamy się przed przecięciem żyły lub oplotu w kablu koncentrycznym. Z drugiej strony za płytkie cięcie spowoduje, że izolacji nie będzie można ściągnąć.

Materiały w ściągaczach izolacji

Jednym z najważniejszych parametrów jest rodzaj materiału do cięcia izolacji. Od niego zależeć będzie trwałość narzędzia i ostrość krawędzi tnących. Do najważniejszych należą różne rodzaje stali, różniące się współczynnikiem twardości uzyskanym przez skład i obróbkę termiczną i mechaniczną. Do najpopularniejszych należą stale: chromowo-wanadowa, wanadowa hartowana w oleju, kuta stopowa hartowana i odpuszczana, SK5, węglowa.

Ważne są też tworzywa, z których są wykonywane obudowy i rękojeści narzędzi, aby były trwałe. Najczęściej są używane tworzywa sztuczne, takie jak plastik, poliamid wzmocniony włóknem szklanym. W narzędziach profesjonalnych ważna jest obudowa i ergonomia wykonania rękojeści.

Parametry ściągaczy izolacji

Wybierając narzędzie do ściągania izolacji, warto poznać jego parametry.

Najczęściej podaje się:

• rodzaj materiału odizolowanej żyły,
• rozmiar przewodu w skali AWG,
• zakres przekroju przewodu mm2,
• zakres długości ściąganej izolacji,
• materiał izolacji,
• materiał krawędzi tnących,
• wymiary.

Narzędzia do ściągania izolacji proste i wielofunkcyjne

Szczypce
To bardzo popularna kategoria narzędzi do ściągania izolacji. Wyróżnia się urządzenia o prostej konstrukcji, z wymiennymi nożami kształtowymi i samonastawne. Prostej konstrukcji szczypce są dopasowane do średnicy przewodu. Mogą mieć możliwość regulacji lub sprężynę rozwierną, ułatwiającą wyjmowanie narzędzi. Służą do cięcia przewodów jedno-, wielo- i cienkożyłowych, np. z izolacją z tworzywa sztucznego i gumy. Mogą mieć rękojeści izolowane do pracy pod napięciem 1000 V.

Szczypce z nożami kształtowymi mają wymienne noże do cięcia czterech lub sześciu różnych przekrojów przewodów. Dzięki wymiennym szlifowanym nożom kształtowym nie uszkadzają żyły, precyzyjnie usuwają izolację nawet z przewodów cienkożyłowych. Podczas usuwania izolacji przewód jest przytrzymywany przez szczęki zaciskowe. W wersji precyzyjnej mogą być stosowane do odizolowywania trudno obrabialnych materiałów izolacyjnych, takich jak PTFE, silikon, radox, kapton, guma oraz izolacje wielowarstwowe bez zniekształceń.

Samonastawne szczypce do ściągania izolacji
Służą do obróbki przewodów jedno-, wielo- i cienkożyłowych z izolacją z tworzywa sztucznego lub gumy. Samoczynnie dopasowują się do różnych przekrojów przewodu, nie powodując dzięki temu uszkodzenia żyły. Regulacja głębokości cięcia jest dobierana w zależności od rodzaju izolacji. Obcinak może ciąć druty miedziane i aluminiowe wielożyłowe o przekroju zazwyczaj do 10 mm² lub jednożyłowe o przekroju do 6 mm². Mogą mieć wymienne ostrza i szczęki zaciskowe z tworzywa sztucznego.

Przyrząd do ściągania izolacji zewnętrznej
Przypomina kształtem nóż i służy do ściągania izolacji z wszystkich ogólnie stosowanych przewodów okrągłych, ma samonapinający element obejmujący przewód. Obrotowy wewnętrzny nóż do cięcia wzdłużnego i po obwodzie ma regulowaną głębokość nacinania izolacji. Zapasowe ostrze wewnątrz rękojeści jest dodatkową zaletą. Miękkie wkładki na rękojeści i elemencie obejmującym zapewniają pewny chwyt. Korpus wykonany jest z tworzywa sztucznego odpornego na uderzenia.

Narzędzie do ściągania izolacji z kabli płaskich i okrągłych
Jest przydatne do prac w ciasnych i trudno dostępnych miejscach, również do pracy w skrzynkach przyłączowych i rozdzielczych. Służy do obróbki przewodów płaskich o szerokości 12 mm i usuwania izolacji z wszystkich ogólnie stosowanych kabli okrągłych o średnicy od 4,0 do 13,0 mm. Ma sprężynę rozwierającą oraz blokadę otwarcia.

Ściągacze izolacji w wersji mini do cienkich przewodów
To poręczne narzędzia o długości ok. 10 cm z precyzyjną stopniową regulacją średnicy obrabianego przewodu i nastawnym ogranicznikiem długości usuwanej izolacji od 4,0 do 15,0 mm oraz obcinakiem i blokadą otwarcia. Przeznaczone są do cienkich przewodów o średnicy od 0,12 do 1 mm.

Narzędzia do ściągania izolacji z kabli koncentrycznych

Te charakterystyczne narzędzia mają uchwyt na palec, aby obrócić narzędzie w celu nacięcia izolacji na obwodzie kabla koncentrycznego. W najlepszej wersji mogą jednocześnie ściągać zewnętrzną powłokę kabla, ekran i izolację z żyły, w tym celu mają wbudowane trzy ostrza, Głębokość cięcia każdego ostrza może być indywidualnie regulowana za pomocą klucza sześciokątnego. Narzędzie z charakterystycznym uchwytem na palec może być wzbogacone o funkcję do ściągania izolacji z kabli teleinformatycznych – ma wtedy dodatkowe regulowane ostrze do ściągania izolacji z takich kabli. Dwa ostrza umożliwiają przecinanie i usuwanie izolacji z kabli taśmowych telefonicznych (4P/6P/8P) w jednej operacji.

W precyzyjnych pracach z przewodami lakierowanymi może być przydatna pinceta do usuwania lakieru z żył miedzianych. Korpus pincety jest wykonany ze stali sprężynowej hartowanej olejowo.

Narzędzie Knipex 16 60 06 SB do ściągania izolacji z kabli koncentrycznych i teleinformatycznych.

Narzędzia wielofunkcyjne i automaty

Popularne są narzędzia wielofunkcyjne do obróbki przewodów, które mogą ściągać izolację z przewodów okrągłych i płaskich, ciąć i zaciskać końcówki na przewodach. Ich zaletą jest nacięcie i ściągniecie izolacji pod wpływem nacisku rękojeści. Narzędzie może samoczynnie dostosować się do średnicy przewodu. Za pomocą ogranicznika ustala się długość usuwanej izolacji i nacisk blokujący przewód. W narzędziu ważne są także konstrukcja rękojeści i siła nacisku, co ma wpływ na zmęczenie dłoni. Zazwyczaj rękojeści są profilowane, dwukomponentowe, antypoślizgowe.

Wśród automatów wyróżnia się narzędzia do przewodów jedno-, wielo- i cienkożyłowych o średnicy od 0,2 do 6 mm2. Samoczynnie dopasowują się do różnych przekrojów przewodu, nie powodując dzięki temu jego uszkodzenia. Smukła główka umożliwia pracę w trudno dostępnych miejscach. Obcinak do drutu miedzianego i aluminiowego tnie przewody o przekroju do 2,5 mm². Regulowany ogranicznik długości zdejmowanej izolacji w zakresie od 6,0 do 18,0 mm zapewnia powtarzalność wyników pracy. Jednym naciśnięciem rączek powoduje się przecięcie i z sunięcie izolacji z żyły.

▲Knipex Strix – szczypce do usuwania izolacji z nożycami do kabli.

▼Przyrząd Knipex 16 30 145 SB służy do ściągania izolacji z przewodów okrągłych z izolacją z PCW, gumy, silikonu oraz PTFE o średnicy Ø 6,0 - 29,0 mm.

Automatyczne szczypce do ściągania izolacji z przewodów płaskich

Mogą być przeznaczone do przewodów płaskich z izolacją z PCW o szerokości maks. np. 12 mm i przekroju od 0,75 do 2,5 mm². Samoczynnie dopasowują się do różnych przekrojów przewodu, nie powodując dzięki temu jego uszkodzenia Pozwalają na ściąganie izolacji na znacznej długości przewodu. Możliwość wymiany noży, gdy ulegną stępieniu, to dodatkowa zaleta.

Narzędzia do ściągania izolacji ze światłowodów

Specyficznym przewodem jest światłowód, np. o średnicy 0,125 mm, z którego należy ściągnąć izolację. Narzędzie ma otwór do wprowadzania kabla o średnicy 0,30 mm i nastawny ogranicznik długości usuwanej izolacji, a ostrze o średnicy 0,18 mm precyzyjnie nacina izolację. Są też produkowane szczypce do ściągania pierwotnej i wtórnej izolacji ze światłowodów.

Knipex ErgoStrip jak pistolet

ErgoStrip (16 95 01 SB) firmy Knipex to narzędzie do usuwania izolacji z kabli, które nie tylko jest wygodne w użyciu, ale łączy w sobie kilka funkcji. Projektanci firmy stworzyli unikalną rękojeść pistoletową, idealnie pasującą do „ręki”. Narzędzie występuje w dwóch wersjach: dla osób praworęcznych 16 95 01 SB oraz leworęcznych 16 95 02 SB. Ponadto na materiał obudowy wybrano miękkie tworzywo sztuczne, które zapewnia komfort pracy i pewny chwyt. Wszystkie te cechy sprawiają, że nacinanie, usuwanie i przecinanie wzdłużne izolacji nie sprawiają żadnej trudności. W dodatku, rękojeść jest tak zaprojektowana, że stożkowe końcówki pozwalają na pracę w trudno dostępnych miejscach. Przegrody pozycjonujące wyprofilowane są w taki sposób, że wraz z lekkim naciskiem uchwytu, przewody w nim umieszczane do usunięcia izolacji, łatwo „znajdują” swój profil. Nie musimy zatem obawiać się pracy nawet bez oświetlenia. Knipex ErgoStrip przeznaczony jest przede wszystkim do: usuwania izolacji z kabli i przewodów koncentrycznych, teleinformatycznych (np. Twisted-Pair) CAT 5-7, przewodów okrągłych (np. NYM) o średnicy 8-13 mm oraz do zdejmowania izolacji z pojedynczych przewodów. W osłonie narzędzia znajduje się również nóż, który służy do wygodnego cięcia przewodów. ErgoStrip swoje zastosowanie znajdzie wśród elektryków, mechaników jak i pracowników fabryk.

Narzędzie do ściągania izolacji ze światłowodów

Specyficznym przewodem jest światłowód, np. o średnicy 0,125 mm, z którego należy ściągnąć izolację. Narzędzie Knipex 12 85 100 SB ma otwór do wprowadzania kabla o średnicy 0,30 mm i nastawny ogranicznik długości usuwanej izolacji, a ostrze o średnicy 0,18 mm precyzyjnie nacina izolację. Są też produkowane szczypce do ściągania pierwotnej i wtórnej izolacji ze światłowodów.