Akcesoria do systemów audio-wideo

W domowym systemie multimedialnym niezbędne są rozmaite akcesoria w postaci okablowania, uchwytów, podstawek, a także mebli RTV. Przydatnym dodatkiem może okazać się też smartfon z zainstalowaną odpowiednią aplikacją mobilną. Jeśli wykorzystujemy większą liczbę urządzeń, wówczas sprawdzić się może pilot uniwersalny.

Dodatkowe akcesoria mogą nie tylko zwiększyć funkcjonalność systemu audio-wideo, ale także poprawić komfort jego użytkowania. Pierwszym i praktycznie niezbędnym elementem systemu audio-wideo jest odpowiednie okablowanie. Różnorodność kabli stosowanych w domowych systemach multimedialnych jest olbrzymia. Wszystko zależy od tego, z jakimi urządzeniami mamy do czynienia. Oprócz okablowania przydatne mogą okazać się rozmaite przejściówki i adaptery, które pozwolą na szybką zmianę końcówki złącza na dopasowaną do urządzenia. Mogą to być np. adaptery zmieniające rozmiar wtyku, np. z mini-USB na USB (lub odwrotnie), oraz przejściówki pozwalające na zmianę typu złącza, np. z DVI na HDMI.

Przydatne są również różnego rodzaju uchwyty. Zależnie od rodzaju sprzętu, jaki wykorzystywany jest w domowym systemie audio, mogą to być mocowania, m.in. do telewizora, projektora, a także do kolumn głośnikowych. W wypadku tych ostatnich, zwłaszcza w systemach stereo, mogą być wykorzystywane specjalne podstawki.

Ewolucja HDMI

Jednym z najpopularniejszych standardów komunikacji przewodowej w sprzęcie audio-wideo jest HDMI. Można wręcz stwierdzić, że bez tego złącza trudno dziś sobie wyobrazić wiele urządzeń, takich jak tablety, kamery, aparaty fotografi czne, nie wspominając już o telewizorach, projektorach czy odtwarzaczach Blu-ray. Zależnie od rodzaju urządzenia niezbędny będzie kabel HDMI o innym rozmiarze złączy (oprócz pełnowymiarowego 19-pinowego złącza HDMI może być to np. wersja mini- lub mikro-HDMI). W związku z rosnącą dostępnością i popularnością sprzętu obsługującego rozdzielczość Ultra HD opracowywane są coraz to nowsze wersje standardu HDMI. Pierwszą, która obsługiwała transmisję obrazu w tej rozdzielczości, była wersja 1.4. W porównaniu z poprzednią pozwalała ona dodatkowo na przesyłanie obrazu 3D i wyposażona była w zwrotny kanał audio (ARC – Audio Return Channel). Obecnie najnowszą wersją jest HDMI 2.0, która charakteryzuje się znacznie większą przepływnością obrazu (nawet do 18 Gbit/s – zamiast 10,2 Gbit/s, jak w standardzie HDMI 1.4). Kable obsługujące standard HDMI 2.0 mogą przesyłać większą liczbę kanałów audio (do 32 nieskompresowanych kanałów audio – zamiast 8, jak w wersji 1.4).

Opracowano już nawet wersję 2.1 standardu HDMI, w której ma być dostępna obsługa fi lmów nawet w jakości 8K/60 Hz z pełną obsługą HDR. Nowa wersja ma obsługiwać technikę eARC (rozszerzoną wersję funkcji ARC), co pozwoli na bezpośrednie przesyłanie dźwięku z telewizora do odbiornika (np. soundbara) w zaawansowanych systemach wielokanałowych, takich jak Dolby Atmos czy DTS:X. Standard HDMI 2.1 ma obsługiwać tryb Game Mode VRR, który wykorzystując zmienną częstotliwość odświeżania, ma zapewnić graczom większą płynność obrazu w grach wideo.

Należy pamiętać, że standard HDMI jest kompatybilny wstecz. Oznacza to, że kable kompatybilne z HDMI 2.0 mogą być też stosowane w sprzęcie, który obsługuje niższe wersje standardu HDMI. Standard to jedno, a dostępne okablowanie to drugie. Z punktu widzenia użytkownika dostępne są bowiem kable oznaczane nie wersją standardu, a bardziej możliwościami technicznymi okablowania. W związku z tym możemy wyróżnić kable: Standard HDMI, High Speed HDMI, Standard HDMI with Ethernet i High Speed HDMI with Ethernet. Kable Standard są również określane jako Category 1, a kable High Speed jako Category 2.

Kable cyfrowe i analogowe

HDMI to nie wszystko. W systemach audio-wideo wykorzystuje się jeszcze wiele innych odmian kabli, zarówno tych do transmisji cyfrowej, jak i analogowej. Wśród cyfrowego okablowania audio królują kable optyczne i koaksjalne. Dzięki nim nie ma konieczności dodatkowej konwersji sygnału audio ze źródła do postaci analogowej, co minimalizuje powstawanie zniekształceń na drodze transmisji.

Przewód optyczny do transmisji sygnału audio wykorzystuje światłowód. Zakończony jest wtykiem Toslink (nazwa pochodzi od firmy Toshiba, która odpowiada za jego opracowanie). Zaletami tego typu kabli są odporność na zakłócenia elektromagnetyczne oraz bezstratna transmisja na duże odległości.

Połączenie koaksjalne odbywa się z wykorzystaniem kabla koncentrycznego. W odróżnieniu od kabla optycznego przesyłany sygnał ma postać elektryczną. Przewód koaksjalny pozwala na przesyłanie większej ilości danych niż optyczny (charakteryzuje się większą przepustowością). Które z tych połączeń lepiej jest stosować? W praktyce dla przeciętnego użytkownika różnice w jakości sygnału audio przesyłanego z wykorzystaniem kabla optycznego oraz koaksjalnego nie będą zauważalne.

Równie popularne są analogowe kable wykorzystujące złącza RCA. Mogą to być zarówno kable audio, jak i wideo. Stereofoniczny analogowy kabel audio wykorzystujący ten standard ma po dwa wtyki RCA z każdej strony. Jeden z wtyków służy do przesyłania sygnału audio kanału prawego, a drugi lewego.

Kabel komponentowy wideo wykorzystuje aż trzy osobne wtyki RCA, najczęściej oznaczane kolorami: czerwonym, zielonym i niebieskim. Każdy z nich odpowiedzialny jest za przesyłanie innej składowej obrazu. Pojedynczy wtyk RCA wykorzystuje kabel kompozytowy wideo, którym transmitowany jest zespolony sygnał wizyjny. Jednak obraz przesyłany takim kablem charakteryzuje się stosunkowo niską jakością.

W bardziej zaawansowanym, a tym samym również droższym sprzęcie, do transmisji sygnału audio mogą być wykorzystywane kable zakończone wtykami XLR.

Kable głośnikowe

W przewodowych systemach audio i audio-wideo nieodłącznym elementem są kable głośnikowe. W prostym systemie stereofonicznym wystarczy zaledwie kilka metrów okablowania. W bardziej rozbudowanych zestawach multimedialnych z kolumnami głośnikowymi zabudowanymi w ścianie lub sufi cie stosuje się znacznie dłuższe okablowanie, które musi mieć odpowiednie parametry techniczne, a do tego specjalną konstrukcję izolacji, odporną na wilgoć i uszkodzenia.

Z punktu widzenia użytkownika istotne są również zakończenia kabli głośnikowych. Najprostsze w montażu są tzw. wtyki bananowe, które umieszcza się bezpośrednio w otworze terminala głośnikowego. Równie praktyczne są zakończenia widełkowe, które umieszcza się w zakręcanym terminalu głośnikowym. Stosunkowo najmniej wygodnym i najmniej praktycznym, choć często stosowanym rozwiązaniem jest po prostu zastosowanie kabla z odizolowanym fragmentem przewodnika.

Wśród dostępnych na rynku kabli głośnikowych znajdziemy zarówno tańsze, jak i droższe konstrukcje. Cena kabla rośnie wraz z rodzajem materiałów wykorzystanych do jego budowy, np. domieszek srebra lub złota. Ponadto na cenę wpływ ma skomplikowanie procesu wytwarzania kabla głośnikowego.

Piloty uniwersalne

Dobrym rozwiązaniem w rozbudowanych systemach audio-wideo może okazać się zastosowanie pilota uniwersalnego zamiast kilku pilotów zdalnego sterowania dołączanych do poszczególnych urządzeń, np. do telewizora, soundbara, odtwarzacza Blu-ray czy DVD. Dzięki temu nie będzie konieczności szukania odpowiedniego pilota do odpowiedniego urządzenia, bo najważniejsze funkcje będziemy mieli dostępne z poziomu jednego, wszechstronnego urządzenia sterującego. Nawet jeśli taki pilot nie będzie obsługiwał wszystkich funkcji sprzętu tworzącego system multimedialny, to i tak w wielu sytuacjach jego zastosowanie znacznie ułatwi nam obsługę całego zestawu audio-wideo.

Niekiedy takim pilotem uniwersalnym może być również pilot telewizora czy odtwarzacza Blu-ray, ale tylko pod warunkiem, że np. odtwarzacz i odbiornik telewizyjny będą kompatybilne z protokołem komunikacji CEC (Consumer Electronics Control) i zostaną połączone kablem HDMI. Wówczas z wykorzystaniem pilota jednego z urządzeń będzie możliwość sterowania podstawowymi funkcjami innego urządzenia, np. za pomocą pilota do telewizora można będzie sterować odtwarzaniem materiałów wideo z odtwarzacza Blu-ray, a z kolei pilotem do odtwarzacza Blu-ray można m.in. zmieniać kanały w odbiorniku telewizyjnym lub też regulować głośność. Producenci sprzętu audio-wideo stosują rozmaite nazwy dla tego typu funkcji, np. w sprzęcie firmy Samsung rozwiązanie to nosi nazwę Anynet+, a w urządzeniach LG nazwa tego rozwiązania to SimpLink.

Smartfon lub tablet pilotem

Coraz częściej klasyczne piloty zdalnego sterowania zastępowane są przez urządzenia mobilne – smartfony i tablety z zainstalowaną odpowiednią aplikacją sterującą. W zależności od wykorzystywanego systemu audio-wideo do obsługi może wystarczyć nawet jedna, wspólna i uniwersalna aplikacja. Takie rozwiązanie to domena tzw. domów „inteligentnych”, w których z wykorzystaniem jednej aplikacji można sterować nie tylko sprzętem audio-wideo, ale również oświetleniem czy roletami. Co więcej, obsługa takiego systemu multimedialnego może odbywać zdalnie przez Internet, nawet jeśli użytkownika nie ma w domu, w zasięgu sieci lokalnej.

Uchwyty i podstawki do kolumn

Odpowiednie rozstawienie kolumn głośnikowych w pomieszczeniu, zwłaszcza w wypadku rozbudowanych systemów surround, to nie zawsze łatwe zadanie. Problem ten pomagają rozwikłać różnorodne uchwyty i podstawki, dzięki którym poszczególne kolumny systemu audio-wideo można zainstalować na odpowiedniej wysokości i w odpowiedniej odległości względem użytkownika.

Uchwyt powinien być dopasowany do kolumny głośnikowej przede wszystkim pod względem maksymalnego dopuszczalnego obciążenia. Niektóre modele uchwytów wyposażane są w mechanizmy blokujące, zabezpieczające zamocowaną w nich kolumnę przed wypadnięciem. Istotny jest też sposób mocowania uchwytu do ściany i do kolumny. Niektóre modele kolumn nie są przystosowane do montażu naściennego. Na szczęście wśród uchwytów dostępne są modele wyposażone w zaciski, które pozwalają na bezinwazyjny montaż kolumny. Uchwyty kolumnowe mogą być wyposażone w przeguby, które pozwalają na odpowiednie ukierunkowanie kolumny względem słuchacza.

Podstawki wykorzystywane są głównie do mniejszych kolumn, zwykle frontowych, czy to w kinie domowym, czy w systemach stereofonicznych. Często podstawki oferują sami producenci kolumn głośnikowych. Tego typu modele są wówczas dopasowane do kolumn nie tylko pod względem obciążenia, ale również wzornictwa. Mogą też mieć kolce u podstawy, podobnie jak ma to miejsce w kolumnach podłogowych. Niektóre dostępne na rynku podstawki kolumnowe mają możliwość regulacji wysokości, co pozwala na odpowiednie ustawienie kolumny względem miejsca najlepszego odsłuchu. Podstawki mogą pozwalać na poprowadzenie okablowania wewnątrz słupka podtrzymującego całą konstrukcję. Dzięki temu okablowanie może być praktycznie niewidoczne.

Uchwyty do telewizorów i projektorów

Telewizor zawieszony na ścianie czy projektor zainstalowany pod sufitem to rozwiązania nie tylko praktyczne, ale też pozwalające na zaoszczędzenie miejsca w pomieszczeniu. Niezbędny do tego jest odpowiedni uchwyt.

Dobierając uchwyt do projektora, warto zwrócić uwagę na możliwości jego regulacji (m.in. pochylenie oraz długość wysięgnika), aby można było optymalnie dostosować ustawienie projektora względem ekranu – niezależnie od tego, czy wykorzystujemy uchwyt naścienny czy sufitowy.

W wypadku telewizorów istotnym elementem przy doborze odpowiedniego uchwytu jest nie tylko możliwość regulacji, ale również rozstaw otworów montażowych, które znajdują się w obudowie odbiornika telewizyjnego. Rozstaw jest zgodny ze standardem VESA (Video Electronics Standards Association), np. VESA 200 × 200 oznacza, że do zamocowania telewizora na ścianie niezbędny będzie uchwyt wyposażony w otwory rozstawione na kwadracie o boku 200 mm. Z uwagi na obecność na rynku telewizorów z zakrzywionym ekranem mogą pojawić się wątpliwości, jak zamontować taki model na uchwycie. Czy może potrzebny jest do tego specjalny uchwyt? Okazuje się, że nie! Do naściennego montażu telewizorów z zakrzywionym ekranem wykorzystywane są te same modele uchwytów jak w wypadku klasycznych telewizorów LCD czy LCD LED. Stosowany jest ten sam standard, czyli VESA. Ewentualnie może zajść konieczność zastosowania tulejek dystansowych, które zapewnią stabilne zamocowanie telewizora do uchwytu.

Przy instalacji uchwytu, niezależnie od tego, czy mamy do czynienia z uchwytem do projektora czy telewizora, należy zwrócić uwagę na materiał, z którego wykonana jest powierzchnia montażowa. Nie powinno się montować uchwytu do konstrukcji szkieletowych i wykonanych z płyt gipsowych. Nie należy też zapominać o tym, aby masa urządzenia nie przekraczała maksymalnego dopuszczalnego obciążenia uchwytu. Nieprzestrzeganie tej zasady może doprowadzić do uszkodzenia konstrukcji, a nawet oderwania się jej od powierzchni montażowej.

Uwaga! Na stronach internetowych producentów uchwytów do telewizorów mogą być dostępne wyszukiwarki, które ułatwiają znalezienie odpowiedniego uchwytu do konkretnego modelu odbiornika telewizyjnego.

Uchwyty do anten

Uchwyt antenowy to praktycznie niezbędne akcesorium dla każdego odbiorcy telewizji, zarówno tej satelitarnej, jak i naziemnej, korzystającego z anten zewnętrznych. Ramię uchwytu, do którego mocuje się antenę, może być odpowiednio wygięte (najczęściej pod kątem prostym) lub proste (pojedynczy, prosty pręt). Uchwyty mocuje się najczęściej do ściany budynku na wkręty. Niektóre konstrukcje umożliwiają mocowanie uchwytu do balkonu. Jest to bardzo przydatne rozwiązanie zwłaszcza dla mieszkańców bloków. Istnieją także bardziej złożone konstrukcje, umożliwiające przymocowanie anteny do nietypowego podłoża. Taki uchwyt ma wówczas więcej punktów podparcia, aby antena mogła być stabilnie zamocowana. Ramię uchwytu może być ruchome, dzięki czemu ustawienie anteny można regulować samym uchwytem. Niektóre uchwyty wyposażone są w kołnierz stabilizujący antenę. Konstrukcje uchwytów wykonywane są najczęściej ze stali lub aluminium. Najistotniejszymi parametrami uchwytów do anten satelitarnych są ich masa, wysokość, odległość od ściany oraz średnica rury uchwytu.

Meble na sprzęt RTV

Meble na sprzęt audio-wideo to konstrukcje nie tylko praktyczne, ale też będące jednym z głównych elementów wystroju wnętrza. Warto więc dobrze przemyśleć wybór odpowiedniego modelu, by jego stylistyka pasowała do aranżacji pomieszczenia. Wśród dostępnych na rynku konstrukcji najpopularniejsze są meble wykonywane z płyty MDF, ale nie brakuje także modeli z bardziej nietypowych surowców, m.in. ze szkła hartowanego, a nawet… z betonu. Meble RTV, zależnie od producenta, mogą być również wykonywane na zamówienie klienta. Wówczas można dopasować nie tylko kolorystykę wykończenia mebla (np. kolor okleiny), ale nawet jego gabaryty i funkcjonalność, np. liczbę półek czy szufl ad z odpowiednim systemem prowadnic. Profesjonalne szafki RTV mają nawet instalowane specjalne systemy transmisji sygnału podczerwieni do wnętrza mebla oraz systemy wentylacji, które zapobiegają przegrzewaniu się urządzeń przechowywanych w takich szafkach. W zależności od konstrukcji szafki mogą służyć także do przechowywania kolekcji muzyki i filmów zgromadzonych na płytach CD, DVD i Blu-ray. Tego typu modele mogą mieć specjalne wstawki, pozwalające na wygodne układanie pudełek z płytami.

Zamiast klasycznej szafki RTV można zastosować kompaktowy system przyścienny zintegrowany z uchwytem na telewizor i półkami na sprzęt (np. odtwarzacz Blu-ray). Systemy przyścienne nie tylko nie zajmują cennego miejsca w pomieszczeniu, ale też pozwalają na skuteczne zamaskowanie okablowania doprowadzonego do odbiornika telewizyjnego i podłączonego do niego pozostałego sprzętu audio-wideo.