Uchwyty, klucze, stojaki... Niezbędne akcesoria

Samo elektronarzędzie nie jest specjalnie przydatne w pracy. Aby móc efektywnie pracować wiertarką, należy ją odpowiednio uzbroić w osprzęt. Na rynku dostępna jest bardzo duża gama narzędzi, które są niezbędne do pracy wiertarką. Zalicza się do nich między innymi wiertła, frezy i otwornice. Oferowane są w różnych rozmiarach i przystosowane do pracy z różnymi materiałami. Ale poza samym narzędziem i osprzętem niezbędnym do pracy warto zaopatrzyć się w akcesoria, które tę pracę znacznie ułatwiają. Niektóre z nich znajdują się w standardowym wyposażeniu elektronarzędzia, inne można dokupić oddzielnie.

Uchwyty we wkrętarkach

Małe wkrętarki wyposażone są zazwyczaj seryjnie w uchwyt wkrętakowy sześciokątny 1/4 cala, dzięki czemu można w nim bezpośrednio osadzać tradycyjne wkręty. Większe modele, zasilane akumulatorami o napięciu co najmniej 12 V, dysponują bezkluczykowymi uchwytami wiertarskimi, w których również bezpośrednio można montować wkręty, jednak czynność taka wymaga żmudnego odkręcania uchwytu. Bywa to uciążliwe, zwłaszcza gdy istnieje potrzeba szybkiej wymiany narzędzia roboczego. Ułatwieniem mogą być odpowiednie uchwyty bitów i adaptery zwiększające funkcjonalność elektronarzędzi. Wbudowane magnesy lub specjalne tuleje pewnie utrzymują końcówkę w narzędziu, a jednocześnie pozwalają na jej szybką wymianę za pomocą dosłownie kilku ruchów. Inne adaptery umożliwiają użycie tradycyjnych walcowych wierteł w połączeniu z wkrętarkami z gniazdem 1/4 cala. Popularne są adaptery kątowe, umożliwiające pracę w zakamarkach, przy krawędziach i wszędzie tam, gdzie nie da się dotrzeć standardowym narzędziem. Podobną funkcję pełni giętki wałek, pozwalający zmienić wkrętarkę lub wiertarkę w mikronarzędzie.

Uchwyty wiertarskie

Bodajże najważniejszym akcesorium niezbędnym do umocowania wierteł, końcówek wiertarskich, a także wszelkiego typu przystawek w maszynie jest uchwyt wiertarski. Możliwe jest to dzięki jego trójszczękowej budowie – centralnie ściągany otwór umożliwia utrzymywanie w obrocie umieszczonego wewnątrz narzędzia. Od funkcjonalności uchwytu w dużej mierze zależy końcowy rezultat pracy wiertarki, choć jest to jednocześnie element najbardziej narażony na uszkodzenia. W takim wypadku uchwyt należy wymienić, gdyż praca z uszkodzonym uchwytem, nawet jeśli jest możliwa, nie będzie wystarczająco efektywna, dokładna i przede wszystkim może być niebezpieczna. Ważne, aby nowy uchwyt prawidłowo dobrać – do typu maszyny i rodzaju operacji, jaką chcemy wykonać. Podczas wyboru uchwytu wiertarskiego należy zwrócić uwagę na następujące parametry:

• zakres średnicy mocowanych wierteł – do wiercenia wiertłami o małych średnicach należy kupić mały uchwyt. Z reguły małe uchwyty stosowane są do metalu i drewna, a ich masa nie obciąża mocno narzędzia; maksymalna średnica mocowania to 16 mm;
• rodzaj mocowania uchwytu do wrzeciona wiertarki – producenci elektronarzędzi stosują w swoich maszynach różne rozwiązania; najbardziej typowym połączeniem jest gwint 1/2 lub 3/8 cala, w niektórych starszych elektronarzędziach można spotkać połączenie uchwytu na stożek B12, w wiertarkach stołowych stosowane są z reguły połączenia na stożek B16 i B18.

Inny uchwyt stosuje się do wiertarkowkrętarek akumulatorowych, gdzie dobre wyważenie elektronarzędzia oraz możliwość szybkiej zmiany oprzyrządowania są ważnymi aspektami jego eksploatacji. Natomiast do pracy z udarem, gdzie niezbędne jest dokładne i stabilne zamocowanie, potrzebny będzie mocniejszy chwyt. Najważniejsze jest jednak to, by sposób ich montażu był jak najbezpieczniejszy, wygodny i szybki. Wyróżnia się dwa rodzaje uchwytów, które warunkują mocowanie niezbędnego osprzętu – uchwyt o zębatym wieńcu oraz wersję samozaciskową.

Zębaty uchwyt wiertarski – nazywany jest również kluczykowym. Jego charakterystyczną cechą jest element mocujący, umieszczony na wrzecionie maszyny. W zależności od zastosowanego gniazda wyróżniamy standardowe, stożkowe gniazda oraz wersję gwintowaną. W tego typu uchwytach osprzęt mocowany jest ręcznie, za pomocą specjalnego klucza – właściwe dokręcenie akcesorium warunkuje prawidłową i bezpieczną pracę elektronarzędzia. Po zabezpieczeniu odpowiednią śrubą możliwe jest wykonywanie czynności, do których niezbędny jest ruch wiertła w prawo bądź lewo. W zestawie z wiertarką znajduje się klucz, dzięki któremu możliwa jest wymiana i prawidłowa instalacja akcesorium wewnątrz uchwytu.

Samozaciskowy uchwyt wiertarski – nie wymaga stosowania żadnych dodatkowych narzędzi ani kluczy. Doskonale sprawdzaj się podczas lekkich prac. Do prac ciężkich i z udarem należy stosować uchwyty samozaciskowe ze specjalną blokadą zapobiegającą poluzowaniu się wiertła, tzw. click. Jednym z najbardziej znanych samozaciskowych uchwytów jest system mocowania SDS. Opracowali go w 1976 r. inżynierowie fi rmy Bosch w celu ułatwienia wymiany akcesoriów roboczych podczas pracy z lekkimi młotami udarowo-obrotowymi. W tej chwili na rynku spotyka się cztery podstawowe typy uchwytów samozaciskowych:

• SDS-Plus – średni zakres wiercenia wynosi 4–16 mm. Idea działania opiera się przede wszystkim na wygodzie montowania poszczególnego osprzętu – przenoszenie energii, możliwe jest dzięki dwóm zębom w uchwycie narzędziowym, które dopasowują się do wypustek na końcu wiertła. Istotna jest także znajdująca się wewnątrz uchwytu wiertarskiego kulka, która blokuje osadzane narzędzie. Prawidłowemu zamontowaniu narzędzia towarzyszy charakterystyczne kliknięcie;
• SDS-Max – wykorzystywany jest w elektronarzędziach, które przeznaczone są do jeszcze bardziej zaawansowanych prac związanych z pracą z udarem. Optymalny zakres wiercenia w tym wypadku, wynosi 25–52 mm;
• SDS-Top lub TeT – średnica uchwytu wynosi 14 mm. To typ rzadko spotykany, stosowany w niektórych produktach firm Bosch i Hilti;
• SDS-Quick – średnica uchwytu wynosi ok. 6,5 mm. Jest rzadko spotykany, stosowany we wkrętarkach akumulatorowych Bosch-Uneo.

Uchwyt wiertarski kątowy – to specjalna przystawka umożliwiająca wiercenie pod kątem 90° w stosunku do wrzeciona wiertarki. Zastosowanie go daje możliwość wiercenia w miejscach o ograniczonej dostępności.

Adaptery i przejściówki – to niezbędne elementy, umożliwiające korzystanie z dodatkowego osprzętu, takiego jak koronki wiertnicze czy otwornice. Adaptery takie pozwalają na korzystanie z jednej koronki w urządzeniach wyposażonych w różne głowice, np. SDS Plus i SDS Max. W co jeszcze można wyposażyć wiertarkę? Na rynku dostępny jest spory wybór akcesoriów ułatwiających pracę, czyniących je dokładniejszą i efektywniejszą. Do najpopularniejszych należą:

• uchwyt dodatkowy (rękojeść boczna) – umożliwia bezpieczną pracę przy chwycie oburącz;
• ogranicznik głębokości – umożliwia precyzyjne ustawienie głębokości wiercenia;
• eurokołnierz – to specjalny uchwyt o znormalizowanej średnicy 43 mm znajdujący się na obudowie wiertarki. Jest on niezbędny do zamocowania narzędzia na statywie. Umożliwia on również stosowanie różnorodnych przystawek;
• stojak wiertarski – umożliwia ustabilizowanie maszyny w celu precyzyjniejszej pracy;
• przystawka kątowa – do pracy w trudno dostępnych miejscach, np. w narożnikach;
• walizka – do transportu i przechowywania narzędzia.

Poza tym wielu producentów oferuje różnorodne przystawki, które pozwolą zamienić podręczną wiertarkę we frezarkę, mieszarkę, szlifierkę, a nawet pompę do wody.