Najważniejsze parametry techniczne

Dokonując wyboru kolumn głośnikowych, należy kierować się nie tylko ich brzmieniem, ale także parametrami technicznymi. Ich znajomość pozwoli uniknąć późniejszych problemów, chociażby dotyczących właściwej współpracy kolumn ze wzmacniaczem czy amplitunerem.

Do najważniejszych parametrów kolumn głośnikowych możemy zaliczyć pasmo i charakterystykę przenoszenia, a także impedancję, moc i skuteczność. Znajomość tych parametrów pozwoli nam wstępnie wyselekcjonować odpowiednie modele spośród całej gamy różnorodnych konstrukcji. Warto zwrócić także uwagę na wielodrożność kolumn głośnikowych. Jeżeli posiadamy już wzmacniacz lub amplituner, wówczas powinniśmy znać jego parametry, aby zakupić takie modele kolumn, które będą poprawnie z nim współpracowały.

Pasmo i charakterystyka przenoszenia

Jednym z podstawowych parametrów kolumn głośnikowych jest pasmo przenoszenia. Często w pierwszej kolejności to właśnie ta cecha przyciąga naszą uwagę. Czy słusznie? Kolumny głośnikowe są w stanie przetwarzać bardzo często całe słyszalne pasmo częstotliwości (od 20 Hz do 20 kHz). Niektóre konstrukcje nawet przekraczają ten zakres, a zwłaszcza jego górną granicę. Szerokie pasmo przenoszenia, owszem, jest pożądane, jednakże nie niesie nam pełnej informacji o charakterze brzmienia kolumny głośnikowej. Nieco więcej może nam powiedzieć dolna granica przetwarzanego pasma częstotliwości, którą jesteśmy w stanie zauważyć także w praktyce, słuchając kolumn głośnikowych. Kolumna głośnikowa z reguły nie przenosi liniowo wszystkich częstotliwości pasma akustycznego. Niektóre częstotliwości są tłumione, a niektóre wzmacniane, chyba, że mamy do czynienia z modelem referencyjnym, stosowanym chociażby w studiach nagrań, choć i te konstrukcje nie są pozbawione podbarwień dźwięku. Dlatego też nie należy do końca sugerować się pasmem przenoszenia, zwłaszcza że metody pomiarowe tego parametru mogą się różnić w zależności od producenta kolumn głośnikowych. Nieco więcej na temat tego, jak brzmią kolumny, może nam powiedzieć charakterystyka przenoszenia, ale nie dla każdego modelu jest ona dostępna. Najlepiej jest, o ile oczywiście mamy taką możliwość, przetestować brzmienie kilku modeli kolumn głośnikowych z wykorzystaniem tego samego wzmacniacza i dobrze znanych sobie utworów. Przy odsłuchiwaniu kolumn głośnikowych trzeba ponadto brać poprawkę na akustykę pomieszczenia odsłuchowego, która można istotnie wpłynąć na końcowe brzmienie. Inna akustyka będzie w sklepie, a inna w domowym salonie.

Moc

Moc kolumny głośnikowej to parametr określający, jaką maksymalną moc elektryczną możemy do niej dostarczyć ze wzmacniacza, a nie moc, jaką możemy z głośnika otrzymać. Parametr ten podawany jest w różnym ujęciu, np. jako moc chwilowa (muzyczna), RMS (Root Mean Square) lub też znamionowa. Ma to związek m.in. z czasem pomiaru oraz dopuszczalnym poziomem zniekształceń. Najpopularniejsza jest moc RMS. Jest to inaczej skuteczna moc ciągła dla sygnału o poziomie zniekształceń harmonicznych najczęściej o wartości 10 proc. i częstotliwości 1 kHz. Producenci, chcąc przyciągnąć uwagę klienta, bardzo często podają szczytową muzyczną moc kolumn, czyli PMPO (Peak Music Power Output). Określa ona wartość mocy, dla której kolumna może pracować bez ryzyka jej uszkodzenia, ale w bardzo krótkim czasie, np. 1 ms. Tymczasem kolumny głośnikowe grają znacznie dłużej. Co więcej, dla wartości PMPO często nie ma określonego poziomu zniekształceń harmonicznych, dla którego dokonuje się pomiaru. Ten czysto marketingowy parametr nie przekłada się na praktyczne możliwości kolumn głośnikowych. Najwierniej możliwości kolumn głośnikowych oddaje moc znamionowa. Określa ona wartość mocy, którą można dostarczyć do głośników przez praktycznie nieograniczony czas, nie powodując ich uszkodzenia, a przy tym wprowadzając ledwie zauważalne zniekształcenia harmoniczne (na poziomie 0,01 proc.).

Efektywność

Jednolite pod względem wzornictwa modele kolumn głośnikowych pozwalają wybrać odpowiedni zestaw zarówno do systemów stereo, jak i kina domowego.

Efektywność wyraża sprawność energetyczną kolumny głośnikowej, z jaką zamienia ona dostarczaną energię elektryczną na akustyczną. Parametr efektywności głośnika jest określany jako poziom ciśnienia akustycznego dźwięku (wyrażanego w decybelach) wytwarzanego w odległości 1 m od głośnika po tym, jak został do niego dostarczony sygnał o mocy 1 W i częstotliwości 1 kHz. Stąd często przy zapisie tego parametru widnieje zapis dB/W/m. Im większa efektywność kolumn głośnikowych, tym mniejszej mocy wzmacniacz będzie wystarczający do ich zasilenia, aby uzyskać ten sam poziom ciśnienia akustycznego. Niektórzy producenci podają efektywność w dB. Jednostka ta, w wypadku efektywności, niejednoznacznie defi niuje metodę pomiaru. Efektywność kolumny głośnikowej jest niezwykle istotnym parametrem. Decyduje ona w podobnym stopniu o możliwościach natężeniowych kolumny co moc znamionowa. Mała efektywność nie oznacza jednak, że głośnik jest słabej jakości. Wśród dostępnych na rynku modeli jest dostępnych wiele różnorodnych konstrukcji charakteryzujących się małą efektywnością, a jednocześnie dobrą jakością brzmienia.

Impedancja

Parametr impedancji nie jest związany z jakością brzmienia kolumn głośnikowych. Jest natomiast istotny w kontekście dopasowania kolumn do wzmacniacza. Pod względem impedancyjnym kolumna głośnikowa i wzmacniacz ją zasilający muszą mieć odpowiednie wartości, aby nie nastąpiło przeciążenie wzmacniacza. Przyjmuje się, że im większa impedancja, tym mniejsze jest ryzyko wystąpienia zniekształceń w wytwarzanym sygnale. Impedancja podawana jest omach (Ω). Wartość ta nie jest stała. Zależy ona od częstotliwości. Na charakterystyce impedancji widnieje bowiem wyraźne maksimum w okolicach częstotliwości rezonansowej głośnika. W specyfi kacji technicznej powinna być podawana tzw. znamionowa wartość impedancji. Jest ona defi niowana przez odpowiednie normy. Jest to minimalna wartość impedancji, znajdująca się na skali częstotliwości powyżej wspomnianego maksimum, a więc dla częstotliwości powyżej rezonansu. Do najpopularniejszych kolumn głośnikowych pod względem impedancji należą kolumny 4- i 8-omowe.

Podział pasma częstotliwości

Zastosowanie w kolumnie głośnikowej odpowiedniej zwrotnicy (z odpowiednimi częstotliwościami podziału pasma akustycznego) warunkuje przetwarzanie poszczególnych zakresów częstotliwości przez zastosowane w kolumnie głośniki. Zwiększenie liczby głośników w kolumnie może ponadto sprawić, że jest ona w stanie głośniej zabrzmieć. Należy pamiętać, że liczba głośników w kolumnie głośnikowej nie świadczy o jej wielodrożności. Najprostszą jest konstrukcja szerokopasmowa, która nie wykorzystuje zwrotnic i przetwarza cały słyszalny zakres częstotliwości bez podziału na podpasma. Ponadto wyróżniamy konstrukcje dwudrożne. Jest to bardzo często spotykany typ kolumn. Modele dwudrożne mogą się składać z głośnika nisko-średniotonowego (czyli tzw. woofera) oraz głośnika wysokotonowego. Modyfi kacją modelu dwudrożnego jest dwuipółdrożny, w którym stosuje się dodatkowy głośnik niskotonowy, wspomagający przetwarzanie basów. Kolejnym często spotykanym rozwiązaniem jest model trzydrożny. Za pomocą odpowiedniej zwrotnicy pasmo jest podzielone na trzy zakresy, a każdy z nich jest przetwarzany przynajmniej przez jeden głośnik. Rzadziej spotyka się modele więcej niż trzydrożne.

Parametry a brzmienie

Systemy audio skonstruowane w oparciu o parę kolumn głośnikowych, wzmacniacz i gramofon są wciąż bardzo popularne wśród miłośników dobrego stereofonicznego brzmienia.

Trudno jest jednoznacznie odpowiedzieć na to pytanie. Parametry techniczne widoczne na papierze nie zawsze odzwierciedlają rzeczywiste brzmienie kolumny głośnikowej. Wiele będzie zależało od samego pomieszczenia odsłuchowego, a ściślej jego wymiarów i akustyki. Znaczenie mają także pozostałe komponenty, z którymi współpracują kolumny głośnikowe, a więc wzmacniacze czy też amplitunery. Słabej jakości komponenty nie będą w stanie wykorzystać pełni możliwości dobrej klasy kolumn głośnikowych, a więc warto pod tym kątem zachować względną równowagę. Często przy zakupie nie mniej ważna jest kwestia fi nansowa. Ceny dostępnych na rynku kolumn głośnikowych są bardzo zróżnicowane, co utrudnia decyzję o zakupie konkretnego modelu. W specyfi kacji widnieją niemal identyczne parametry, a jednak cena jest czasem znacząco różna. Można by się zastanawiać, czy warto wydać kilka tysięcy złotych za jedną sztukę kolumny, kiedy w tej samej cenie możemy mieć nawet zestaw kolumn kina domowego. Najczęściej jest tak, że cena kolumny idzie w parze z jakością jej brzmienia. Wybierając jednak konkretny model, warto jest przesłuchać kilka zestawów – i tych droższych i tańszych. Jeżeli zauważamy różnicę w brzmieniu, wówczas można rozważać zakup droższych kolumn.