Zadatek czy zaliczka - co wybrać

Zadatek czy zaliczka - co wybrać

Kupując telewizor albo pralkę klientom zdarza się wpłacać sprzedawcy w sklepie część pieniędzy z góry, a dopiero później regulować całą należność. Mało komu przychodzi do głowy, czy przykładowe 500 zł za telewizor to już zadatek czy jeszcze zaliczka.

Zadatek jest kwotą, która powinna być wręczona sprzedawcy przez konsumenta przy zawarciu umowy. A więc kwota wręczona po zawarciu umowy, czy przed jej zawarciem nie może być uznana za zadatek (chyba, że strony postanowią inaczej). Dla sprzedawców zadatek jest pewnego rodzaju zabezpieczeniem na wypadek, gdyby konsument rozmyślił się z kupna zamówionego np. wysokiej klasy sprzętu RTV. Ważne jest, że w przypadku zapłaconego zadatku w razie niewykonania umowy przez jedną ze stron, druga strona może od umowy odstąpić bez wyznaczania dodatkowego terminu na jej wykonanie. W przypadku prawidłowego wykonania umowy zapłacony zadatek ulega zaliczeniu na poczet ceny.

Przykład 1: Konsument chciał nabyć nowoczesny sprzęt kuchenny. Ponieważ w sklepie aktualnie na stanie nie było tego rodzaju sprzętu strony spisały umowę w której określiły, iż konsument wpłaca jako zabezpieczenie wykonania umowy zadatek w kwocie 1000,00 zł. Niestety po tygodniu zjawił się konsument i stwierdził, że nie chce nabyć zamówionego wcześniej sprzętu, gdyż stwierdził, że jednak nie będzie mu pasował do wnętrza kuchni. Co w takiej sytuacji może zrobić kupujący???

Konsument może odstąpić od umowy, ale zadatek w kwocie 1000,00 zł zatrzymuje sprzedawca i nie ma obowiązku go zwrócić. I odwrotna sytuacja.

Przykład 2: Konsument zjawia się w sklepie w którym zamówił nowoczesny sprzęt kuchenny w wyznaczonym terminie i żąda wydaniu mu towaru. Sprzedawca nie zamówił towaru na czas i nie może go wydać, a tym samym zrealizować zawartej wcześniej umowy.

W takiej sytuacji konsument ma prawo odstąpić od umowy i żądać zwrotu zadatku w podwójnej wysokości tj. w tym przypadku 2000,00 zł.

Przykład 3: Konsument wpłacił w sklepie AGD – RTV zadatek jako zabezpieczenie wykonania umowy polegającej na dostarczeniu kamery cyfrowej. Po krótkim czasie okazało się, że sprzedawca nie może sprowadzić do sklepu zamówionej kamery. Również konsument chciał odstąpić od umowy, gdyż znalazł kamerę o tych samych parametrach za niższa cenę w innym sklepie. Co w takiej sytuacji z wpłaconym zadatkiem?

Zgodnie z art. 394§1 Kodeksu Cywilnego w tej sytuacji mamy do czynienia z rozwiązaniem umowy przez obie strony i zadatek powinien być po prostu zwrócony. Ponieważ przepisy prawa, nie regulują tej kwestii – wysokość zadatku zależy od tego jak sprzedawca i klient się „dogadają”. Najczęściej zadatek stanowi od 10 do 30% wartości danego towaru.

Zaliczka
Zaliczka wywołuje nieco odmienne skutki prawne niż zadatek, ponieważ wpłacana jest na poczet ceny i jest jedynie jej częścią. W przypadku, gdy umowa zostanie wykonana prawidłowo zaliczka zostaje zaliczona na poczet ceny, a konsument dopłaca resztę kwoty.

Przykład 1: Konsument wpłacił sprzedawcy zaliczkę na poczet ceny za nabycie mikrofalówki. Po upływie wyznaczonego terminu konsument zjawił się w sklepie w celu odebrania zamówionego towaru. Sprzedawca wydając towar zażądał całej ceny za mikrofalówkę. Czy miał rację?

Działanie sprzedawcy w tym przypadku było niezgodnie z prawem. Powinien on pomniejszyć cenę za sprzęt o wpłaconą zaliczkę.

Co jednak powinniśmy zrobić w sytuacji, gdy wpłaciliśmy zaliczkę a sprzedawca opóźnia się z realizacją umowy, np. nie dostarcza nam zamówionej lodówki?! W tym przypadku nie możemy odstąpić od umowy zanim nie wyznaczymy sprzedawcy dodatkowego terminu do wykonania umowy, czyli dostarczenia zamówionej lodówki. Jeśli ponownie nie wywiąże się on z terminu, możemy odstąpić od umowy i otrzymamy zwrot wpłaconej zaliczki.

Inaczej wygląda kwestia, jeśli wpłaciliśmy zadatek- możemy odstąpić od umowy bez wyznaczania sprzedawcy dodatkowego terminu do wykonania umowy.

Przykład 2: Konsument wpłacił w sklepie zaliczkę w kwocie 500,00 zł na poczet ceny telewizora, który sprzedawca miał mu sprzedać. Konsument przychodzi do sklepu i żąda wydania mu telewizora. Jednakże sprzedawca informuje, iż niestety nie może zrealizować tego zamówienia bo okazało się, że produkcja została wstrzymana. Co w takim przypadku z zaliczką?

Otóż sprzedawca, który nie wykonał umowy ma obowiązek zwrócić konsumentowi zaliczkę w kwocie 500,00 zł. Konsument zaś nie może żądać zwrotu zaliczki w podwójnej wysokości tak jak przy zadatku. Może natomiast żądać naprawienia wynikłej z tego szkody w pełnej wysokości. A więc poza obowiązkiem zwrotu zaliczki strony mogą dochodzić odszkodowania.

Zadatek i zaliczka mają jedną wspólną cechę: zostają wliczone w cenę po wykonani usługi. Jeżeli umowa kupna – sprzedaży zostaje rozwiązana za zgodą obu stron, tak samo zadatek jak i zaliczka wracają do konsumenta. Jeśli umowa została rozwiązana z przyczyn leżących po stronie konsumenta, wtedy klient traci zaliczkę i zadatek. Natomiast w sytuacji, gdy umowę rozwiąże usługodawca, musi on zwrócić kupującemu całość pobranej zaliczki, a w przypadku zadatku – jego dwukrotną wartość. Podpisując umowę kupna –sprzedaży, należy wyraźnie zaznaczyć, czy klient wpłaca zadatek czy zaliczkę.

​Podstawa prawna: Ustawa z dnia 23 kwietnia 1964r Kodeks cywilny (Dz. U. z 1964 r., nr 16, poz. 93)

Anna Golas

2016-01-12
x

Kontakt z redakcją

© 2024 InfoMarket